AFCON

Ooit heette het toernooi de Coupe d’Afrique des Nations, afgekort de CAN. Vandaag heet het over het hele continent de AFCON, Africa Cup of Nations.

Zelfs in Marokko, Mali en Burkina Faso is de Engelse afkorting de regel en dat is een gevolg van de geopolitiek in die regio. Waar Frankrijk en het Frans ooit de referentie waren – vooral in de Afrikaanse landen waar ze de koloniale plak zwaaiden – worden ze vandaag uitgespuwd.

In november tijdens een tiendaagse omzwerving door het zuiden van Marokko viel het op hoe de gids, de chauffeur, de man of vrouw van de riad, de dromedarisdrijvers, tot de kruidenier van de ras el hanout toe er op stonden om slecht Engels te spreken in plaats van hun van oudsher redelijk school-Frans.

Met een van die riadeigenaars – een jurist die zijn kamers naar vrijheidsstrijders als Mandela, Castro, Martin Luther King had genoemd – ging het er op een avond heel militant aan toe.

… Alles was beter voor Afrika dan Frankrijk en het Frans, en bij uitbreiding was alles beter voor Afrika dan Europa en het Westen… De Wagner-milities en de Russen, daarvan konden wij in Europa wel vinden dat ze slecht waren en uit op macht, rijkdom en uiteraard grondstoffen, maar dat moest eerst nog maar eens worden bewezen… En de Chinezen, wel, die kwamen ten minste hun beloftes na…

Niet het minst in Ivoorkust. Het Beijing Institute of Architectural Design tekende het Alassane Ouattara Stadium in Abidjan, waar op 11 februari de AFCON-finale gepland staat. Beijing Construction Engineering Group bouwde het stadion.

Het Laurent Pokou Stadium in San Pedro is dan weer gebouwd door de China Civil Engineering Construction Corporation en de China National Building Material Group bekommerde zich om het stadion in Korhogo.

De Chinese stadiondiplomatie, gebaseerd op geschonken of door Chinese staatsbedrijven erg goedkoop gebouwde stadions (alleen al in Ivoorkust investeerde China 2 miljard dollar), is gelinkt aan de ‘One Belt, One Road’-politiek, bij ons beter bekend als de Nieuwe Zijderoute. Voor wat, hoort wat, natuurlijk. Sinds de Chinezen in 2016 de eerste steen legden van het nationaal stadion, hebben ze hun import van ruwe grondstoffen uit Ivoorkust verzevenvoudigd.

Dat maakt de Amerikanen erg bezorgd en in de eerste week van de AFCON kreeg organiserend land Ivoorkust hoog politiek bezoek. Op terugweg van Israël, waar blijkbaar ook wat te doen was, pikte niemand minder dan de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken en zelfverklaard voetballiefhebber Antony Blinken een wedstrijdje mee naast president Ouattara.

De strategische rivaal van China in Afrika is evenwel niet langer Frankrijk en ook niet de VS, maar Saudi-Arabië. Dat land is de hoofdsponsor geworden van de African Football League, de Afrikaanse versie van de Europese Champions League, en gaat partnerships aan met alle Afrikaanse landen waar het welkom is, en dat zijn er heel wat. Ook voor Saudi-Arabië is voetbal een glijmiddel om zich te verzekeren van onder meer het nodige lithium, kobalt en koper.

De AFCON wordt door nogal wat Afrikanen gezien als het ultieme bewijs dat Afrika de rest van de wereld niet nodig heeft om te excelleren. De realiteit is nochtans dat die hele Africa Cup niet alleen gebruikt en misbruikt wordt in het geopolitiek theater van de 21ste eeuw, maar in het internationale voetbal ook nog eens als een tang op een varken slaat en daar sportief onder lijdt.

Niks klopt aan de AFCON. Niet de timing, midden in het Europese voetbalseizoen, niet de 24 deelnemers en al helemaal niet de frequentie, om de twee jaar. Een Europees kampioenschap voetbal wordt bijvoorbeeld om de vier jaar gespeeld, netjes geschrankt met de World Cup, die ook om de vier jaar wordt georganiseerd.

Nadat in 2019 de Afrikaanse bond had beslist dat het toernooi in de zomer zou doorgaan om niet in het vaarwater van de Europese toernooien te komen, is die om diverse redenen toch altijd weer in de Europese winter gespeeld. Tot ergernis van de grote (Europese) clubs, die in tegenstelling tot selecties voor de World Cup en de Euro-toernooien geen compensatie van de Afrikaanse voetbalbond krijgen als ze hun spelers voor de AFCON afstaan.

Deze editie is een sportieve sof, ondanks de lyrische verhalen over pakweg de kwartfinale vanavond tussen de Kaapverdische Eilanden en Zuid-Afrika. Van de vijf Afrikaanse deelnemers aan de laatste World Cup – Kameroen, Tunesië, Marokko, Ghana en Senegal – geraakte geen enkele in de kwartfinales. Dat is geen toeval. Het was volgens waarnemers ter plaatse opvallend hoe vooral de in Europa geboren Afrikanen (een op drie) en de toppers met de rem op speelden.