In het Brusselse justitiepaleis zijn de juridische afbraakwerken begonnen aan de Financial Fair Play. Dat is het paradepaardje van de Europese voetbalbond dat voetbal economisch ‘eerlijker’ moet maken.

Wat is er aan de hand?

Voor de rechtbank van eerste aanleg werd/wordt gisteren en vandaag de zaak behandeld tegen de Financial Fair Play, een vehikel dat het voetbal meer economisch en als gevolg daarvan ook meer competitief evenwicht moet opleveren. Volgens de klagers, het advocatenbureau van Jean-Louis Dupont namens spelersmakelaar Daniel Striani, is het een inbreuk op het vrij verkeer van goederen en kapitaal binnen de Europese Unie.

Dupont kent zijn weg in deze materie, want hij lag mee aan de basis van het veelbesproken arrest-Bosman. De Europese Commissie is nog niet gevat, maar dat is een kwestie van tijd. Uiteindelijk is het de bedoeling dat het Belgische rechtswezen in deze zaak een zogeheten prejudiciële vraag stelt aan het Europees Hof in Luxemburg, waarna de zaak terugkeert en de ultieme aanval wordt ingezet op de Financial Fair Play-bepalingen van de UEFA.

Als deze hele procedure verloopt zoals hierboven geschetst, volgen we exact het traject van dat arrest-Bosman. Die zaak diende tussen 1991 en 1995: ze luidde het einde in van de eigendomsrechten van clubs op spelers die einde contract waren en garandeerde meteen ook het vrij verkeer van EU-voetballers.

Wat is de Financial Pair Play?

De basisidee achter deze vinding van Europees voorzitter Platini, waar ooit wijlen Jean-Luc Dehaene het voorzitterschap over waarnam, is een evenwicht tussen de voetbalgerelateerde inkomsten en uitgaven: tegenover elke euro die een club uitgeeft aan een voetbalspeler zou ook een euro aan voetbalinkomsten moeten staan.

Wat zijn voetbalinkomsten? Ticketing, sponsoring en tv-rechten. Wat wordt niet aanvaard als voetbalinkomsten? Geld van een rijkaard die een club opkoopt en daar ineens veel geld in investeert in de hoop op snel sportief resultaat. De beste voorbeelden zijn Paris Saint-Germain en Manchester City, niet toevallig twee clubs die in handen vielen van rijke Arabieren. Hoge sponsoringcontracten als omweg zijn ook verboden.

Er is een overgangsperiode voorzien, waarin nog behoorlijk verlies mag worden gemaakt, maar recentelijk zijn toch de eerste straffen uitgesproken, gaande van geen Europees voetbal (Malaga in 2012) tot een verbod op transfers en boetes. In september vorig jaar raakte bekend dat Liverpool, Inter Milaan, AS Roma en AS Monaco zo’n onevenwichtige balans hadden neergelegd voor de periode 2011-13 dat ze hun geld dat ze dit seizoen verdienen in de Champions League misschien nooit zullen zien.

Hoe waarschijnlijk is de sloping van de financiële fair play?

Minder waarschijnlijk dan de transferreglementering van begin de jaren negentig, omdat de EU betrokken partij is, maar het is lang niet ondenkbaar dat dit een Bosman-bis wordt.

Ivo Belet (CD&V) volgt in het Europees Parlement de sportdossiers op de voet en duidt het probleem. “De Europese Commissie heeft verklaard op dezelfde golflengte te zitten als de UEFA met betrekking tot de FFP, maar dit gaat om een statement of understanding en als een Europese rechter dat te verregaand vindt, zou het wel eens kunnen dat we dit terug op onze tafel krijgen voor aanpassingen. Sport heeft in het Verdrag van Lissabon (2007) een uitzonderingspositie gekregen. Met reguleringen als de FFP tasten wij de grenzen af van het verdrag en zitten we ongetwijfeld in een grijze zone.”

Ook de home grown players-regel (een regel die bepaalt dat minstens acht spelers moeten zijn opgeleid in de club of binnen de nationale competitie) én het nakende verbod op third party ownership (waarbij een derde partij naast de speler en de club rechten bezit op de speler) zullen ooit worden getoetst aan het vrij verkeer van goederen, kapitalen en personen in de Europese Unie.

Hoe wenselijk is het buitenspel zetten van deze maatregel?

Beide partijen hebben argumenten die steek houden. Rijkaards die in een vlaag van machtswellust een club kopen en wild investeren, kunnen een broze voetbaleconomie ontwrichten. Als KV Oostende Europees zou spelen, zou Marc Coucke onderworpen zijn aan
de FFP en niet mogen doen wat hij de afgelopen twee jaar heeft gedaan: onevenredig veel geld (waar geen inkomsten van dezelfde orde tegenover staan) in de club pompen. Oostende is op eigen kracht wellicht economisch de minst leefbare van alle Vlaamse eersteklasseclubs. Couckes investeringen zijn niet van die orde dat ze het Belgisch voetbal ontwrichten aan de top, maar misschien wel onderaan.

In Frankrijk heeft Paris Saint-Germain zich met enorme bergen olie- en gasdollars in recordtempo een plaats onder de zon verworven, met dien verstande dat PSG een slapende reus was. Waarmee we bij het voornaamste punt van kritiek op de FFP zijn aanbeland. Zolang er geen sprake is van een streng gereguleerde competitie op basis van economische en geografische criteria (het Amerikaans model) leidt elke kleine regulering tot het afsluiten van een markt en een de facto status quo. In mensentaal: de clubs die zich in het verleden hebben verrijkt, ook niet zelden met zakgeld van rijke lui, vinden nu ineens dat het wel goed is geweest en sluiten nieuwe investeerders buiten om hun eigen uitzonderingspositie te vrijwaren.

Vertaal FFP naar onze supermarktsector en dat zou betekenen dat Carrefour, Delhaize en Colruyt kunnen besluiten dat er genoeg supermarkten zijn in een stad en dat een nieuwe Lidl-vestiging uit den boze is.

27-02-2015-UEFA op beklaagdenbank

HAZARD

Eden Hazard heeft dit seizoen al veel stampen gekregen, zowel in de Champions League als in de Premier League. Dat komt omdat Eden Hazard goed kan voetballen. Dat laatste mag dan weer blijken uit zijn salaris dat 271.296,8 euro per week bedraagt. Of meer dan 14 miljoen euro per seizoen. Of als hij zijn contract tot 2020 uitdient: 77,32 miljoen euro. Of 18.000 euro per stamp tijdens zijn twee wedstrijden van afgelopen week. Of bijna 2,5 euro per seconde, uitgaande van een 20-urenwerkweek.

Men vindt dat Eden Hazard te veel wordt betaald. Wie is ‘men’? Iedereen, behalve Eden Hazard zelf en zijn collega’s. In de media was het een hot item, zowel in de kranten als op radio en tv. Onfatsoenlijk veel, bliezen politici die zelf al goed worden betaald, maar in een jaar ongeveer zoveel verdienen als Hazard in een week.

Vervolgens kwam ook nog eens het bericht dat Hazard en zijn veelverdienende kompanen een deel van hun geld naar Luxemburg zouden slepen om daar minder belastingen te moeten betalen. Nog meer verontwaardiging, nog meer geblaas. De Belgische Bijzondere Belastinginspectie (BBI) zou dat allemaal netjes onderzoeken en gepast straffen. Daarbij vergat men te melden dat Hazard in Engeland woont en daar belastingplichtig is. En Engeland heeft na Frankrijk een van de hoogste aanslagvoeten voor voetballers. België is wat dat aspect van het spel betreft een paradijs voor voetballers.

In de superkapitalistische omgeving profsport krijgen de acteurs niet alleen loon naar werken, maar ook loon naar hun rendement. Wij zijn in België vooral geschrokken van de bedragen omdat we daar niet mee vertrouwd zijn. Tot de doorbraak van onze voetballers in Engeland – Vincent Kompany op kop – waren de best betaalde Belgische topsporters twee vrouwen. Kim Clijsters en Justine Henin hebben in hun betere jaren rond de 3 en 4 miljoen euro gezweefd en dat vonden we toen al heel wat.

Verdient Hazard te veel? Vergelijken we even met de filmindustrie. Leonardo DiCaprio verdiende 34 miljoen en Robert Downey jr. sleepte zelfs 66 miljoen weg uit Hollywood. Beide industrieën hebben last van het fenomeen dat hier al eens is benoemd: surpluswinst of economische rente. Met andere woorden: er wordt te veel winst gemaakt door het bedrijf voetballer, te veel salaris betaald door de club om concreet te zijn. Halveer dat salaris van Hazard, of deel het door tien, en zijn prestatie zal niet proportioneel verminderen. Veel kans zelfs dat Eden tegen 271.000 euro per jaar (en niet per week) identieke raids uitvoert. Maar als dat geld niet naar Hazard vloeit, waar moet dat dan wel voor worden gebruikt? Voor de arme kindjes in de wereld? Dat zou mooi zijn, maar de wereld is niet mooi.

De VS kun je niet verdenken van te veel marxistische sympathieën en toch heeft men daar een remedie gevonden tegen te hoge salarissen: een salarisplafond. Heel af en toe kon daar een uitzondering op worden verkregen. In het seizoen 97-98 was het salarisplafond per club 23,6 miljoen euro en in dat jaar kreeg Michael Jordan een uitzondering: hij alleen kreeg 29,11 miljoen euro betaald. Zijn contract van toen zou nu 58 miljoen euro waard zijn, een record.

Later heeft men het maximumsalaris beperkt tot iets meer dan een derde van het salarisplafond. Vandaag is best betaalde basketbalspeler Kobe Bryant met iets meer dan 20 miljoen euro. In de laatste eeuw zijn in het voetbal de topsalarissen verdubbeld. De NBA-topsalarissen zijn over die tijdspanne gemiddeld met maar 10 procent toegenomen; het minimumsalaris steeg met de helft en bedraagt nu 450.000 euro.

In de VS moet een topsporter er ook niet aan denken om met belastingparadijzen te werken. Bij het begin van elk seizoen staan de salarissen netjes opgelijst in de kranten en bij elke nieuwe sponsordeal staat de belastingdienst klaar om in alle staten van de VS een deeltje van de koek te eisen. Dat zou zo in Europa ook kunnen, als men dat zou willen.

Hazard

Wie sport, is er al geweest of zal er komen: Qatar, waar atleten en kampioenschappen worden gekocht. Doha als sporthoofdstad van de wereld is geen hobby van rijke Arabieren, maar een economische overlevingsstrategie.

De wielrenners reden gisteren hun laatste ritje van het Sealine Beach Resort naar de Doha Corniche. In Qatar rijd je in waaiers zoals door De Moeren in Gent-Wevelgem. Het verschil? De Qatarese podiummissen in zwarte abaja en bijpassende hoofddoek, de zon, de prima hotels, het goede eten. Boeiend? Niet echt. Tijdens sommige ritten staan meer kamelen langs de kant dan Qatarezen.

In 2016 organiseert Qatar het wereldkampioenschap wielrennen op het vlakste en heetste parcours ooit. Normaal in de derde week van september, maar dan regent het soms oude wijven en als het niet regent, is het gemiddeld veertig graden. Drie weken later is het ‘maar’ 35 graden. Wat bezielde de internationale wielerunie UCI om in Valkenburg in september 2012 Qatar het WK toe te wijzen? Hetzelfde als wat de andere wereldsportbonden (zie lijstje) overhaalde: veel olie- en gasdollars.

Het meest recente wereldkampioenschap was dat van het handbal. Qatar bouwde drie gigantische sporthallen (kostprijs 220 miljoen dollar) en het gepimpte nationale team deed het lang niet slecht. Ze wonnen vanaf de achtste finales van sterke handballanden als Oostenrijk, Duitsland en Polen, maar telkens waren er klachten over de scheidsrechters. Na de verloren halve finale applaudisseerden de Polen uitdagend en minutenlang voor de scheidsrechters.

De Qatarese nationale ploeg bestond uit twee in Qatar geboren spelers en voor de rest uit Egyptenaren, Tunesiërs, maar vooral Serviërs, Kroaten, Bosniërs, Montenegrijnen, een Fransman, een Cubaan en een Spanjaard. Allemaal betaald om van paspoort te veranderen. Ze werden gecoacht door de regerende wereldkampioen, de Spanjaard Valero Rivera. Ze hadden zelfs een eigen harde supporterskern: zestig luidruchtige Spanjaarden die waren ingevlogen, net als 680 journalisten die ook reis, kost en inwoon hadden gekregen van de Qatarese sportautoriteit. In de finale was Frankrijk met drie goaltjes verschil te sterk. Sportsucces is te koop, maar er zijn grenzen.

National Vision 2030

De eerste topatleet die zijn paspoort wisselde en ook zijn naam inruilde, was de Keniaanse steeplechaser Stephen Cherono in 2003. Hij kreeg 1.000 dollar per maand (ongeveer 875 euro), voor het leven en geïndexeerd, en heette voortaan Saif Saaeed Shaheen. Hij werd prompt wereldkampioen.

De Qatarezen dachten dat ze het goed hadden geregeld, zoals met de Bulgaarse gewichtheffer Angel Popov die ze in 1999 hadden gelokt en die in Sydney als Said Saif Asseed brons won. Ze konden het goud in Athene al ruiken, maar Kenia hield de olympische vrijgave van Cherono tegen. De beste Qatarese sporter is trouwens de zoon van een sportmigrant. Hoogspringer Mutaz Essa Barshim, brons op de Spelen in Londen, is de zoon van een geïmporteerde Soedanese loper.

In 2005 begon de voorbereiding van de Qatar National Vision 2030, een nationale ontwikkelingsstrategie die Qatar wilde voorbereiden op het ondenkbare: een woestijn waaruit op een dag geen olie en geen gas meer komt. De doelen van QNV 2030 zijn menselijke, sociale, economische en ecologische ontwikkeling, duurzaam als het kan. Dat is officieel. Het echte doel was zo snel mogelijk de enorme berg cash, verdiend met olie en gas, te investeren met een return die de kleine minderheid van de Qatarezen in staat zou stellen de levensstandaard van vandaag aan te houden.

Het inkopen in wereldconcerns zoals Crédit Suisse, Volkswagen, Hochtief, Harrods, Sainsbury, Lagardère, Vinci, Vivendi, Miramax- Filmyard, Royal Dutch Shell, Barclays en London Stock Exchange, via de Qatar Investment Authority die op 150 miljard euro cash zit, was de eerste tactiek. Voor al het goede nieuws over de regio hebben ze Al Jazeera opgericht en dat heeft alle sportrechten in het Midden-Oosten en Afrika middels het filiaal beIN Sports. Ze kochten ook het voetbalteam Paris Saint-Germain, een slapende reus in het Europees voetbal.

Geld laten rollen is waar de Arabieren het best in zijn. Zo sponsorden ze als soennieten niet alleen IS en Al Qaida – toch een verbeterpuntje – maar kochten ze tegelijk de laatste jaren voor enorme bedragen kunst op. Cézannes De kaartspelers werd verkocht voor zo’n 220 miljoen euro, een record voor een schilderij, en 17 miljoen betaalden ze voor een installatie van Damien Hirst, ook een record maar dan voor een nog levende kunstenaar.

Obesitas en diabetes

Vijftig jaar geleden leefde de bevolking nog van parelvissen, vandaar de naam The Pearl voor het nieuwbouweiland bij Doha. Het Engelse protectoraat scheurde zich af in 1971 en werd een land. In dat jaar werd het grootste gasveld ter wereld ontdekt. Vandaag heeft Qatar het hoogste bruto nationaal product per inwoner, bijna 90.000 euro (België zit aan 36.410 euro).

Nooit heeft een land in zo’n korte tijd zoveel geld in de sport geïnvesteerd. Nooit heeft een land zoveel sportcomplexen gebouwd. Nooit heeft een land zich sneller in de sportbusiness ingekocht. Volgens de moderne Arabische economische mores is alles te koop, als er maar het juiste bedrag tegenover staat.

Handel, toerisme, kunst en sport zijn de vier peilers waarop Qatar moet scoren tegen 2030 en de volgorde mag ook andersom, want de familie Al-Thani, die de emir levert sedert 1822, heeft begrepen dat sport de snelste weg is naar wereldfaam. “Doha moet de sporthoofdstad van de wereld worden”, toeterde de eerste familie.

De bedenker van het plan was emir Hamad Bin Khalifa al-Thani, de uitvoerder is zijn zoon emir Tamim Bin Hamad al-Thani, die in juni 2013 de scepter overnam van zijn vader, en broerlief Jassim, die alle voetbalzaken regelt. Tamim is een van de eerste namen die de toen nieuwbakken olympische president Jacques Rogge in 2002 voorstelde om te coöpteren als lid van het Internationaal Olympisch Comité (IOC). Vreemd, want Rogge had tot dan geijverd voor meer sportexpertise in het IOC en nam plotsklaps een vadsig Arabiertje van 21 jaar zonder noemenswaardige sportkennis op in zijn gremium sportkardinalen.

Tamim ging thuis meteen aan het werk (zie zijband met het lijstje van wereldkampioenschappen en aanverwante continentale toernooien, die zijn landje van 300.000 Qatarezen en 1,9 miljoen migranten-arbeiders heeft georganiseerd en nog zal organiseren). Rond die migranten die in een systeem van semi-slavernij – de kafala – werken, is heel wat te doen.

Kafala komt erop neer dat een Qatarees jou adopteert en ‘sponsort’. In ruil daarvoor houdt hij je paspoort bij, want hij is verantwoordelijk voor jou. Wie weg wil, moet zijn paspoort terugkrijgen van de sponsor en daar wringt het schoentje. De sportwereld bleef lang blind voor die mistoestand, tot de Franse voetballer Zahir Belounis zich meldde met een hallucinant verhaal dat hij al een jaar werd vastgehouden door zijn club, niet betaald en niet vrij om te gaan waar hij wil.

Belounis schreef een open brief naar Pep Guardiola en Zinédine Zidane, twee ambassadeurs van het Qatarese succesvolle bid voor het WK 2022. De respons was matig, maar inmiddels is Belounis weer thuis. De kafalapraktijken zouden door nieuwe wetten worden vervangen.

Er wel meer dat nog moet worden geregeld. Qatarese vrouwen waren voor het eerst op de Olympische Spelen in 2012. Hun geluk is dat ze met het jaar dikker worden (aldus een officieel rapport) en dat zien de Qatarese mannen niet graag gebeuren. Sport moet hun vrouwen redden van obesitas en meteen ook alle sedentaire Qatarezen van de diabetes, die nu al één op de vijf treft.

Sporten in een woestijn

Tussen de WK’s van 2018 en 2022 zit een vreemd gat van drie jaar. Daar hadden in 2020 de Olympische Spelen in gepast, maar tot twee keer toe werd Doha niet bij de laatste drie steden-kandidaturen geselecteerd door het IOC. Het zou zich tegen september van dit jaar opnieuw melden, voor de derde keer op rij.

De kansen zijn gestegen. Rogges opvolger Thomas Bach was jarenlang lid van de Duits-Arabische Kamer van Koophandel en is verkozen met de steun van de Arabische entente. Eerlijk is eerlijk: Rogge werd in 2001 ook door de Arabieren gesteund, maar ging er altijd prat op dat zijn IOC zich nooit heeft laten lijmen zoals de wereldvoetbalbond FIFA.

Sport behoort in de geopolitiek tot de soft power, maar het spel om de macht wordt in Qatar hard gespeeld. De laatste vreemde verhuis naar de woestijn van een sport was de toekenning van het WK atletiek van 2019 aan Doha. Dat zal doorgaan tussen 28 september en 6 oktober, de heetste plek ooit voor een WK. Eugene in Oregon, de Amerikaanse bakermat van de fond en halve fond, moest het afleggen. “Sporten in een woestijn bij veertig graden is niet gezond”, stellen alle medici van alle bonden, zoals ook Michel D’Hooghe, van wie de zoon wel inmiddels zijn scalpel als orthopedist niet langer in Roeselare hanteert, maar in Aspetar, het state of the art sportmedisch centrum in Doha.

Over de waanzinnige beslissing om Qatar de Wereldbeker van 2022 toe te wijzen, is al veel geschreven. Samengevat: een land dat ijvert voor een ecologische en duurzame toekomst wil midden in de zomer (bij 45 graden plus) in de woestijn twaalf stadions neerpoten en die allemaal met airco koelen. Met de toeschouwers die buiten in de verzengende hitte moeten aanschuiven, werd even geen rekening gehouden.

De FIFA had deze kandidatuur terug naar af gestuurd, althans in het technisch rapport dat vooraf was opgesteld, maar de 24 leden van het executief beslisten anders. Inmiddels is de corruptie blootgelegd en heeft de helft van het executief van de FIFA boter op het hoofd. Een kwart stapte effectief op of werd verwijderd.

Voetbal is de eerste sport en dus wil Qatar daarin aanwezig zijn op het hoogste niveau. Op het eigen WK betekent dat met een Qatarees team. Daartoe zit Qatar met zijn Aspire Academy ook in ons land. Aan het einde van de voetbalvoedselketen van Qatar zit sinds maart 2012 KAS Eupen, een tweedeklasser die 31 spelers in dienst heeft, onder wie zes Belgen, vijf Europeanen, zes Qatarezen en dertien Afrikanen.

Eupen kwam in beeld toen het haast failliet was en de Qatarezen een Europees team zochten om hun talenten te laten rijpen. België was een goede optie omdat de instapdrempel voor niet-Europeanen hier maar 73.000 euro bedraagt (in Nederland is dat 275.000 euro). Aspire Football Dreams heet het project en het begon ooit in met Aspire Africa in zeven landen. Vandaag gaat het om zeventien landen, waaronder ook drie in Midden- en Zuid-Amerika en twee in Azië. Het project is eenvoudig: er wordt geïnvesteerd in het lokale voetbal en in regionale centra en in ruil worden de grootste talenten uitgenodigd om in Doha op stage te komen.

Vaak wordt de link gelegd met de Qatarese nationale ploeg, die op het eigen WK van 2022 best een representatief elftal op de mat brengt. Dat zal moeilijk lukken met geboren Qatarezen, maar zijn er andere opties? Een nationaliteitswissel wordt door de FIFA alleen maar toegestaan als er een link is met het nieuwe land en als de persoon vijf jaar in het land heeft gewoond.

Volgens de Duitser Andreas Bleicher, die het Football Dreams project overziet, is het de bedoeling via importspelers het niveau van de Qatarezen te verhogen. “We zullen geen massale naturalisatie zien zoals in het begin van deze eeuw, toen 38 Keniaanse atleten ineens Qatarees werden”, zegt Bleicher.

Er zijn wellicht andere redenen te bedenken voor deze strategie. De streng geselecteerde en goed opgeleide atleten – directeur voetbalzaken is Josep Colomer, de ontdekker van Lionel Messi – kunnen ook worden verkocht aan rijke clubs. De eerste, ene Diawandou Diagne, is na twee seizoenen Eupen nu aan de slag bij FC Barcelona.

Football Dreams heeft nog andere doelen gediend. Het opende de deuren voor strategische participaties in de snelgroeiende economie van donker Afrika. Op korte termijn was er nog een voordeeltje. Vijf van de adoptielanden, waar de ouders tegen een mooi bedrag hun kind-talenten afstaan en de voetbalbond en hun bobo’s rijkelijk wordt vergoed, hadden niet toevallig een lid in het executief van de FIFA, dat op 2 december 2010 verrassend koos voor Qatar.

Van de week gehoord in Extra Time, uit de mond van Yves Vanderhaeghe: “Kan het eens over voetbal gaan?” Hij bedoelde: kan het eens niét over bestuurlijke zaken en over geld gaan?

Mij goed, maar dan komen we snel bij het middenveld van deze of gene club, dan zet Jan Boskamp een lampie op deze of gene speler, en worden er allerlei theorieën op ons losgelaten over een spel waarin toeval de helft van de wedstrijden beslist en waarin twee van de drie stellingen van in het begin van het seizoen al op de schop kunnen nog voor we halfweg zijn.

Om het met Mulder te zeggen: fuck het voetbal, geef mij maar bestuurlijke en financiële zaken. Neem nu de ontslagpremie van Steven Martens. Volgens de ene krantengroep was dat 336.000 euro. Volgens andere krantengroep, die eerst geen bedrag had, ging het niet over 336.000 euro maar wel 250.000 euro.

Of die bedragen kloppen, is bijzaak. Je gooit het in het nieuws, desnoods als lokaas, en binnen de kortste keren meldt er zich iemand die meer weet en die je het juiste bedrag geeft. Twee keer prijs.

Nemen we die 250.000 euro, want er werden nogal wat details gemeld bij die som. Is dat veel? Neen, dat is onderhandeld zoals het hoort. Men kan zich niet genoeg indekken in volatiele omgevingen als sportbonden, met januskoppen als Timmermans en Allijns van KV Mechelen en KV Kortrijk in het bestuur en een slappe bondsvoorzitter, die het voorbije jaar het moedigst was in de achtbaan voor De slimste mens. Eén jaarsalaris is helemaal niet overdreven.

Die 250.000 euro krijgt hij trouwens niet helemaal zelf. In geval van een opstap- of ontslagvergoeding betaalt hij daar als privépersoon een eenmalige aanslag op, gebaseerd op zijn laatste belastingaanslag. Het is te hopen dat hij daar een beetje slim is geweest, want het scheelt nogal als je belast wordt aan 35, dan wel aan 55 procent.

Bon, wanneer ging het nog over bestuurlijke zaken? Toen het over de boetes ging, natuurlijk. Supporters van RSC Anderlecht hebben op Standard zitjes losgetrokken en in het veld gegooid – het wordt stilaan een traditie – en moet die schade vergoeden. Daar bovenop krijgt Anderlecht een boete ten belope van de gruwelijke som van 200 euro.

Tweehonderd euro om je zo te misdragen, geen wonder dat de clubs niet optreden tegen de hooligans onder hun gevolg. Standard kreeg vorig jaar een wedstrijd zonder toeschouwers voor een veel lichter vergrijp dan de tifo met de onthoofde Defour en nu krijgt het weer slechts voorwaardelijk één wedstrijd zonder toeschouwers en een boete van 5.000 euro.

Tweehonderd of vijfduizend euro is ondraaglijk licht. Dit gaat om voetbalclubs die elk minimaal tien spelers op overschot hebben lopen tegen een gemiddeld jaarsalaris van een half miljoen euro, dus jaarlijks 5 miljoen euro kapitaal vernietigen. Dit gaat om clubs die desnoods tien keer keer het duurste ticket boeken om een speler aan het eind van de wereld te gaan bekijken. Die kapitalen uitgeven aan makelaars die hen halve zolen verkopen voor hele schoenen. En die leg je respectievelijk 200 en 5.000 euro boete op.

In Duitsland had Kevin De Bruyne motherfucker geroepen naar een ballenjongen, die waarschijnlijk tien keer per dag een klasgenoot met Arschloch aanspreekt en hij kreeg 20.000 euro boete. Anderlecht legde de eigen spits voor onwelvoeglijk revalideren 60.000 euro boete op.

Geen wonder dat er geen respect is van de profclubs voor de Belgische voetbalbond. Schorsingsdagen worden de facto gehalveerd en boetes kosten het equivalent van een zeer goede fles wijn of een kistje ervan.

Ach, het is allemaal de schuld van Steven Martens. Een mens vraagt zich toch af wat die daar vier jaar heeft uitgevreten bij die voetbalbond. Pas op, Steven heeft ook goede dingen gedaan, zeggen de bestuurders die hem afschoten, maar tweede klasse gaat kapot door hem, de provinciale ploegjes komen niet meer rond omdat hij te veel geld uitgaf, Wilmots heeft een dikke nek – dat klopt – en de boetes zijn niet verhoogd. Laatst zat er iemand op het kleinste huisje van de bond en was het wc-papier op: de schuld van Martens.

De schuld van Martens

COMPETITIEHERVORMING

Men is weer druk met hervormingsplannen voor het profvoetbal. Van de week was het de beurt aan de ex-voorzitter van de Pro League, Ivan De Witte: veertien clubs en een systeem van play offs. Het voorstel De Witte werd onmiddellijk afgeschoten door Herman Wijnants van Westerlo. “Willen ze ons dood?”

Vandaag is het AA Gent-Westerlo. Benieuwd of het onderwerp in de bestuurskamer ter sprake komt. Wijnants heeft namelijk ook een voorstel. Uiteraard in het voordeel van zijn liftploeg, met twee reeksen van twaalf, die betaald voetbal zouden spelen en dan in drie nacompetities van acht ploegen zouden verder doen.

Alle voorstellen borduren verder op iets wat zijn deugdelijkheid vooral niet heeft bewezen. Ooit is Excelsior Moeskroen halfweg de competitie moeten stoppen; telkens had een ander team een weekendje vrijaf. Excelsior is verdwenen, maar kwam terug onder een andere gedaante: Mouscron-Péruwelz. Er zit nu nog minder volk in de tribune, 90 procent van de ploeg zijn Fransen en de ploeg is te koop maar niemand is geïnteresseerd.

Lierse SK is hetzelfde verhaal: eigendom van een Egyptenaar en een bijhuis van een voetbalacademie, dat zelf een bijhuis is/was van een voetbalschool met roots in Abidjan, Ivoorkust. En dat voor een kampioenenploeg. Haast twintig jaar na de titel lijkt de traditieclub Lierse op sterven na dood. Slotsom: aan de onderkant van ons voetbal gelden de wetten van het rauwste darwinisme.

Voor wie daar mocht aan twijfelen, businesswise doet ons voetbal het niet slecht. We zijn de twaalfde voetbaleconomie in Europa. Ons wedstrijddag-inkomen per bezoeker per wedstrijd is 24 euro. Italië (21), Frankrijk (19) en Nederland (17) doen slechter. Onze gemiddelde toeschouwersaantallen zijn wel maar de helft van die drie landen, maar onze vijver is ook kleiner: alleen Nederland haalt meer toeschouwers per honderdduizend inwoners naar het stadion, weliswaar met lagere toegangsprijzen.

Kijken we naar de totale inkomsten – dus mét tv-rechten en commerciële inkomsten – dan halen wij per bezoeker/bezoek 100 euro op tegen Nederland 77 euro. Onze televisierechten zijn alle verhoudingen in acht genomen minimaal evenveel waard als die van Nederland. Conclusie: onze voetbaleconomie floreert.

Van veel rek is dus geen sprake, niet in potentieel cliënteel en ook niet in de prijszetting. Zelfs de bouw van nieuwe stadions (tenzij wellicht in grote steden) lijkt niet direct een nieuw publiek te zullen aanspreken. Een topclub in Antwerpen en een bijpassend stadion zou wel een ferme impuls kunnen geven aan het hele voetbal.

Wat is het nut van al die plannen zonder objectief onderzoek naar de economische waarde en de potentie van ons voetbal én het organisatiemodel dat daar bij past? Durf te vragen en durf te antwoorden:

– Hoeveel profclubs kan dit land economisch aan?

– Hoe solidair willen de ‘grote’ clubs zijn, met andere woorden hoeveel zijn zij bereid af te staan van de tv-rechten om tot een competitief evenwicht te komen en met wie?

– Wat is de kritische massa die een profclub moet halen om te overleven en aan welke economische voorwaarden moet men kunnen voldoen om aanspraak te maken op een deel van de collectieve inkomsten?

– Wat zijn de voor- en nadelen van het bestaande systeem van stijgen en dalen?

Het antwoord ligt voor de hand: in België, een markt van tien miljoen mensen met een overconcentratie aan clubs in Vlaanderen, is hooguit plaats voor twaalf professionele voetbalploegen die zijn geslecteerd op economische en geografische criteria. Het is niet meer van deze tijd om sportieve criteria te hanteren of een voetbalclub al of niet in de hoogste klasse mag meedoen en mee-eten uit de gemeenschappelijke pot.

Waarom nog al die miljoenen van de tv-rechten storten in de bodemloze putten van tweede klasse? Stop daarmee en sluit eerste klasse onderin af. Tweede klasse zal in onze kleine markt nooit levensvatbaar zijn. Dat promotie naar eerste klasse de ultieme droom zou zijn voor elke voetbalclub is een fabeltje en dat het afsluiten van eerste klasse het spelplezier zou wegnemen, wordt elke week tegengesproken bij het zoveelste bericht dat weer eens club geen licentie aanvraagt omdat ze vooral niét willen promoveren.

Competitiehervorming

Plafonneert Bart Swings (23) nu al, in het jaar min drie voor zijn Olympische Winterspelen? ‘Ach, scorebordjournalistiek’, zegt de ploegmanager. ‘Eerst ter plaatse trappelen, dan die stap maken’, zegt de trainer. Die stap blijft olympisch goud in 2018 in Pyeongchang.

Het project Swings is bijzonder on-Vlaams. Onze sporters wentelen zich graag in disciplines en sporten waar ze heel erg goed in zijn en waarmee ze de wereld domineren, maar die in het universum sport onbetekenend zijn. Zoals daar zijn: veldrijden en andere niet- olympische nummers in het wielrennen, skeeleren, langeafstandstriatlon en zo zijn er nog een paar. Sven Nys doorbrak dat verhaal en probeerde het als winterse crosser in het zomerse mountainbike. In Peking lag hij lang op medaillekoers, maar viel terug. Hij hield aan die sprong in het diepe een titel van Sportman van het Jaar over.

Bart Swings is de ijsversie van Sven Nys. Hij was op deze planeet veruit de beste skeeleraar of inlineskater, maar dat volstond niet voor hem: Swings was niet geen twintig toen hij vier jaar geleden zijn eerste competitie op het ijs reed. Tijdens zijn tussenstop op de Spelen van Sotsji een jaar geleden eindigde Swings al meteen vierde op de 5.000 meter en vijfde op de 10 kilometer.

Daarna ging een en ander in de trainingsaanpak op de schop en vandaag is de aankomende burgerlijk ingenieur onderweg voor een missie die hem in Pyongyang in Zuid-Korea in 2018 een medaille – en als het even kan zelfs goud – moet opleveren in het koningsnummer; de 1500 meter. En als de massastart, een race over meestal zestien ronden van 400 meter of 6,4 kilometer, Olympisch wordt, wil hij ook daarin scoren.

“Topsport is investeren in onzekerheid en dat doet Bart nu. We zijn klaar voor de volgende stap”, zegt een andere schaatsbelg die ook Bart heet en die voor ons land in 1998 de enige schaatsmedaille ooit won. Veldkamp is de naam en hij is de teammanager en gelegenheidscoach van het Team Stressless, waarin naast skeeleraar Swings ook voormalig shorttracker Haralds Silovs uit Letland steeds meer langebaanambities begint te koesteren.

Schaatsen is de snelste sport waarbij de mens zich zonder mechanische versnel-middelen (tenzij de schaatsen) voortbeweegt. Een 1.500 meter wordt geschaatst in ongeveer 1.45, dat is om en nabij de tijd waarin de 800 meter wordt gelopen en de 200 meter wordt gezwommen. De gemiddelde snelheid op de 1.500 meter op ijs ligt rond de 56 kilometer per uur. Skeeleren gaat tien kilometer per uur trager dan snelschaatsen, door de grotere rolweerstand. Skeeleren is dus zwaarder, maar iets minder technisch.

Preciezer op ijs

De switch van skeeleren naar het ijs is Bart Swings al voorgedaan. Een gouden medaille op de 1.500 meter ook. Derek Parra, een Amerikaanse inlineskater met Mexicaanse roots, won in Salt Lake City in 2002. Hij deed zes jaar over zijn transitie. De Amerikaan Chad Hedrick won eerst vijftig wereldtitels op skeelers en pakte goud in Turijn in 2006 op de 5.000 meter. De Nederlander Michel Mulder werd olympisch kampioen in Sotsji op de 500 meter en won in november brons en goud in Rosario op het WK skeeleren.

“Het één bijt het andere niet”, zegt de Australische Desly Hill, die in Nederland aan de slag is als bondscoach in het skeeleren. “Maar loop over asfalt en probeer te versnellen en loop dan over ijs en probeer te versnellen. Dat verschil is identiek op
schaatsen. Versnellen kan, maar het moet veel preciezer op ijs. Inlineskaters hebben dan weer één groot voordeel op de geboren langebaanschaatsers: alle inlineskaters die naar het ijs zijn gekomen, hebben meerdere wereldtitels behaald en weten wat winnen is. Bart Swings helemaal.”

Meer en meer inlineskaters wagen hun kans op het ijs. Joey Mantia uit de VS is Swings achterna en de Colombiaan Pedro Causil, ook meervoudig wereldkampioen, verblijft momenteel in Nederland om te leren schaatsen. In Thialf zal de Colombiaanse bondsvoorzitter aanwezig zijn, vergezeld van de voorzitter van de wereldbond.

Schaatsen is snelheid maken met aanwending van een zo laag mogelijk vermogen en bijgevolg een zo klein mogelijke energiekost. Schaatsen doe je ook alleen, behalve op een ideale kruising als je naar de binnenbaan duikt en tien à twintig meter achter de tegenstander kan draften. “Zo hard mogelijk gaan en zo weinig mogelijk bewegen, daar komt het op neer”, simplificeert Veldkamp zijn sport.

Swings test bij Bakala in Leuven in de range van de beter fietsers met zijn maximale zuurstofopname (VO2max) tussen 70 en 75. Toeval wil nu dat Bart Swings minder hard gaat dan een jaar geleden. Hem fileren na zijn niet al te beste passage vorige week op de Wereldbeker in Hamar, waarin hij alleen op de massastart in de prijzen viel, is niet de insteek van dit verhaal, maar de vraag stellen kan geen kwaad. Plafonneert Bart Swings? Zowel Bart Veldkamp als trainer Rutger Tijssen doen hun uiterste best om dat tegen te spreken.

Tijssen, die er afgelopen zomer bij kwam en nu het winterse trainingsgedeelte voor zijn rekening neemt in de plaats van Jelle Spruyt: “Aan het programma zelf is niet zo gek veel veranderd. Aan de begeleiding wel. Er wordt nu meer schaatsspecifieke taal gesproken, precies omdat we die volgende stap willen zetten. Bart is daardoor wat uit een comfortzone gehaald en de denker in hem gaat dan nadenken. Dat is niet altijd goed, maar in zijn geval heb ik er alle vertrouwen in. We moeten gewoon wat meer vlieguren maken om die specifieke beweging als basis te krijgen. Nu is een misslagje het verschil tussen 1.45 en 1.48. Dat moet eruit. Schaatstechnisch is er niks mis met Bart. Hij heeft de goede slag en hij heeft het in zich om snelheid te maken in de bochten. Dat is essentieel.”

Bart Veldkamp is niet blij met scorebordjournalistiek. “Je kan wel kijken naar de tijd en zeggen: dit is niet goed. Maar er zit wel een heel verhaal achter. We zitten in een transitiemoment waar hij doorheen moet. Zijn eerste prestaties heeft hij geleverd op onbevangenheid. Nu vragen we hem om dingen te veranderen, om beter te worden. Bart is een analytisch type, wat een sterk punt is bij hem, maar hij moet zich ook niet te veel in details verliezen want dan wordt het een valkuil. Hij zit in de fase waarin hij dingen al te bewust goed wil doen en dat moet naar ónbewust de dingen goed doen.”

Goud telt

Op de lange afstanden heeft hij tot nog toe het beste gescoord, maar de 1.500 meter wordt zijn afstand. Pavel Brodka is als olympisch kampioen de referentie. Maar Brodka is 1m83 voor 84 kilogram, een beer op het ijs. Swings is met zijn 1m79 en 67 kilogram eerder een klimmertje.

De krachttraining afgelopen zomer heeft hem op het eerste gezicht weinig bijgebracht. Is de 1.500 dan wel een realistisch doel? Jawel, klink het unisono. Tijssen: “Bart kan snelheid maken. Nu kan iedereen wel hard rijden in het eerste tweederde van de race, maar het komt erop aan dat vol te houden en daarvoor mist Bart nog een beetje vermogen. Hij zit nu op 1.45 op een laaglandbaan en dat moet naar 1.44.”

De 1.500 meter is de koningsafstand, waar alle talent – inhoud, snelheid en duurvermogen – elkaar tegenkomt. Het is ook de best bezette afstand. Maar de Nederlandse branie om voor het hoogste te gaan, haalt het van de Vlaamse conservatieve aard die voor zekerheid zou gaan.

Veldkamp: “Op de 5 kilometer heeft hij de grootste kans op een medaille, maar dan hebben we het over brons. Voor goud is hij voorlopig kansloos omdat dit een Nederlandse afstand is met uitzonderlijke talenten als Sven Kramer en Jorrit Bergsma. Op de 1.500 meter zit hij dichter bij goud aan. Hoe goed Bart is? Hij is geen Sven Kramer, niemand is Sven Kramer. Maar op een 1.500 meter is hij beter dan Sven Kramer omdat die zich met al zijn vermogen in het ijs zal ingraven.”

De massastart leunt dan weer erg dicht bij het skeeleren aan: zestien rondjes hard gaan in een peloton, je slim verstoppen en attent racen. Bart Swings, racer pur sang, staat derde in de Wereldbeker. “De massastart is een kunst apart en is Bart op het lijf geschreven”, zegt Veldkamp. “Je moet hem niet uitleggen hoe je in zo’n wedstrijd kan winnen. Hij moet er ook niet bij nadenken. Laten we hopen dat het nummer ook olympisch wordt. Dan mikken we ook daar op een medaille.”

Bart Swings