Merckx, de film

Vandaag begint de koers. Op de weg, de échte koers. En er is een film uit over Eddy Merckx, de grootste wielrenner ooit en wellicht de grootste en zeker de succesvolste Belgische sporter (m/v/x) aller tijden.

Merckx wordt dit jaar tachtig, op 17 juni. Een goeie week later hoop ik hem in vol ornaat en hersteld van zijn heupbreuk aan de Ventoux te zien bij zijn vriend Toon Claes. Die organiseert te zijner eer La Cannibale, waarvan de opbrengst onder meer naar de To Walk Again-stichting van Marc Herremans gaat. Een aanrader, dat even tussendoor.

De film Merckx – simpele titel en meer hoeft ook niet – is volgens de makers “een archiefdocumentaire die via beelden uit het verleden een fenomeen en zijn tijdperk nieuw leven inblazen, vanuit een frisse invalshoek en met onbekende verhalen”. Zo staat het in de persmap.

Wat staat er nog in? Iets over de verkenning van een breed sociaal, economisch en politiek landschap. Over een sport die hoe langer hoe meer wordt gegijzeld door geglobaliseerd kapitalisme. Toen ik dat las, nog voor ik de link had aangeklikt voor de persvisie, dacht ik: jeetje, mijn god Eddy reed toch maar gewoon erg hard met de fiets, en al was dat niet min, meer was het ook niet.

Mijn god, jawel. Ik was een merckxist, zoals de meeste stedelingen. De boeren, zijnde mensen die in mijn beperkte maatschappijvisie van die tijd niet in de stad woonden, waren voor Walter Godefroot van Drongen, of Roger De Vlaeminck van Eeklo, of de verongelukte ‘Jempi’ Monseré van Roeselare, of later voor Freddy Maertens van Nieuwpoort.

Als u geen kind van die tijd was, moet u voor ogen houden dat de glorieperiode-Merckx de enige keer in de geschiedenis van de Belgische sport is geweest dat dit land on top of the world was. Goed, later hebben we Justine Henin nog gehad en er is nog steeds Nafi Thiam, maar dat waren ‘andere’ sporten. Wielrennen, koers, dat zat in ons DNA, en dat was lange tijd de eerste en hooguit tweede sport in de sportkaternen in West-Europa.

En dat wielrennen, daar waren wij Belgen de baas in. We hadden veel bazen en onze opperbaas was een tweetalige Brusselaar met een gespleten persoonlijkheid. Dat laatste is niet onrespectvol bedoeld en het komt ook tot uiting in de film. Innemend, introvert, charmant en zacht van aard ernaast, een niets ontziend beest op de fiets, dat was Eddy Merckx.

Zijn glorieperiode heeft tot 13 juli 1975 geduurd. Ook dat zal deze zomer aan bod komen, vijftig jaar na datum. De laatste flash uit La route du Tour op RMC, voor ik naar het strand trok, luidde: “Et oui, un homme seul en tête, le belge Eddy Merckx. Parti dans la descente de l’Allos il a relayé Thévenet. Merckx vient de commencer la montée vers Pra Loup et est en train de gagner son sixième Tour de France.” Verlossende woorden die nooit meer uit mijn geheugen zijn verdwenen.

Drie uur later, terug van het strand, viel de hemel op ons hoofd. Bernard Thévenet had op Pra Loup Merckx ingehaald en ter plaatse gelaten, wat een journalist van L’Équipe een dag later de weinig vleiende woorden ontlokte: “Hij reed nog met de snelheid van een facteur.”

1975 was het jaar van de val: Phnom Penh viel voor de Rode Khmer, Saigon voor de communisten en ook Franco zou nog vallen, zoals in doodgaan. Onze nationale held Merckx viel ook in 1975. Waarom zijn hoogtepunt voorbij was op zijn dertigste (het medicinale gebruik van die tijd), daar wordt niet dieper op ingegaan.

Ook andere achtergrond krijg je niet in Merckx. De docu is vooral gelardeerd met beelden van grote rondes en wereldkampioenschappen. Klassiekers, waarvan hij er toch meer dan een paar heeft gewonnen, komen niet aan bod.

Wel hoogst interessant zijn de gesprekken uit die tijd met zijn familie. Zijn strenge pa, zijn bezorgde ma, zijn broer en zus, allemaal leggen ze een stukje van de puzzel van de complexe persoonlijke van de man die ‘de Kannibaal’ werd genoemd.

“Duik in het hart van de legende Eddy Merckx”, zoals de logline luidt, is misschien wat hoog gegrepen. Niettemin heb ik, weliswaar bevooroordeeld, gefascineerd gekeken.

Nu verwacht u wellicht een kijkadvies. Welaan dan maar: als u van sport houdt en u bent wat ouder, ga dat zien. Houdt u van sport en bent u te jong om Merckx te hebben zien koersen, maar hebt u interesse in het illustere verleden van toen dit kleine land alles won wat er te winnen viel, ga dat ook zien. Bent u van TikTok en mag het niet te lang duren en moeten ze zingen, dansen en onnozel doen in plaats van praten en presteren, laat maar.