Eerlijke Sport

Het stond woensdag op X. Verwacht was een minitsunami aan berichten, eerst online, een dag later in de print, wie weet zelfs in de televisiejournaals. Raar: niks. Nog een dag later, vrijdag dus: weer niks. Dit weekend was het het nieuws nog steeds niet opgepikt door onze sportmedia.

Nu goed, alle begrip voor onze media. Er was veel ander wereldnieuws in de sport natuurlijk zoals de klinkende overwinningen van onze koene Vlaamse coureurs in de na-Tourcriteria.

Toch is het vreemd, want nog vorige week werd net niet met grote trom (her en der ook met vreugdekreten) gemeld hoe een Brusselse rechter met een onwetenschappelijke argumentering een vijftigjarige trans vrouw had toegestaan om bij de vrouwen te wielrennen. Dat was haar eerder verboden door een reglement van de wereldwielerbond UCI.

Dat de internationale atletiekbond vanaf 1 september trans vrouwen en sommige vrouwen met een afwijkende seksuele ontwikkeling (de zogeheten DSD-atleten) verbiedt om deel te nemen aan vrouwennummers beheerst nu al een paar dagen de internationale sportwereld. Tot België is dit nog niet doorgedrongen. Nu weet u het ook. Met dank aan deze rubriek. Graag gedaan.

Het wordt ingrijpend, randje vernederend, het is niet anders. Alle vrouwen die willen deelnemen aan het WK atletiek in Tokio, dat begint op 13 september, moeten verplicht een SRY-gentest ondergaan. Het resultaat daarvan moet op 1 september bij World Athletics worden gemeld.

Het goede nieuws is dat het om een eenmalige test gaat. Een atlete die heeft bewezen dat ze dat gen niet in haar hormonale systeem heeft is oké, bewezen vrouw dus, voor de rest van haar carrière. Het minder goede is dat dit allemaal in deze augustusmaand moet worden afgerond via een wanguitstrijkje of een bloedtest.

Dat zal nog wel lukken in België en een groot aantal andere landen, maar of ze dat overal zo snel voor elkaar krijgen? Of dat resultaat vervolgens op tijd bij de desbetreffende federatie terechtkomt valt ook nog te bezien. Volgens World Athletics duurt het tussen één en twee weken vooraleer het resultaat bekend is. Dat wordt nog een discussietje wat weleens tot een kort geding bij het Arbitragetribunaal voor de Sport (TAS) zou kunnen leiden.

De SRY-test is bijzonder accuraat. Of hij makkelijk is, geen idee. Het klinkt alvast ingewikkeld, een test via een in-vitrodiagnosekit gebruikmakend van kwantitatieve fluorescerende polymerasekettingreactie. Misschien is het een routineding, laten we het hopen.

De QF-PCR-test is van oorsprong een prenatale test die zoekt naar hormonale abnormaliteiten in een ongeboren baby, maar hier zal hij bepalen of bij de vrouw een SRY-gen aanwezig is. Dat SRY-gen bevindt zich op het Y-chromosoom en is cruciaal voor de mannelijke geslachtsbepaling bij zoogdieren. Met andere woorden: vrouwen die dat SRY-gen hebben, worden in de atletiek uitgesloten omdat ze biologisch eerder man zijn dan vrouw.

Dat is lastig, heel lastige zelfs, want niet alle vrouwen in kwestie zijn ooit man geweest en hebben een transitie ondergaan. Sommige van die vrouwen zijn geboren als vrouw, opgevoed als vrouw en hebben een tijdje aan competitie gedaan als vrouw. Denk in dat verband aan Caster Semenya.

Seb Coe, de grote baas van de wereldatletiek en aartsvijand van Semenya, was onverbiddelijk: “Wat we met deze regel bedoelen, is dat je biologisch een vrouw moet zijn om topsport te bedrijven in de vrouwencategorie. Gender gaat niet boven biologie.”

Een eerbaar standpunt, zonder meer, nog eens wetenschappelijk verantwoord. Voor trans vrouwen die na hun puberteit met de transitie zijn begonnen is met deze regel de deur zo goed als gesloten. Alleen zijn er momenteel geen trans vrouwen actief. Die kunnen er wel komen.

De regel treft momenteel vooral de DSD-atleten. Die kunnen, ook als ze als intersekse-atleet meer man zijn dan vrouw, toch de dans ontspringen als ze aan het volledig androgeenongevoeligheidssyndroom of CAIS lijden, waardoor ze geen baat hebben van de mannelijke geslachtshormonen die hun lichaam produceert. Ook dat: te bewijzen door de vrouw in kwestie.

Het enige voordeel aan deze regel, die volgens Coe de eerlijkheid in de vrouwensport bevordert en daar heeft hij een punt, is de duidelijkheid. Het nadeel is dan weer het uitsluiten van een klein aantal sporters die de pech hebben dat ze met kenmerken van de twee geslachten zijn geboren.

Nu dat enorme probleem is aangepakt – het gaat om promilles van de atletenbevolking – kan men misschien ook eens werk maken van de één op de vier vrouwelijke sporters die tijdens hun carrière wordt geïntimideerd en misbruikt.