Geslachtstest (afl. 2.354)

Tot en met 14 september wordt in Liverpool in de M&S Bank Arena gebokst. Oshin Derieuw neemt het vandaag op tegen de Oezbeekse Navbakhor Khamidova nadat ze eerder de Algerijnse Ichrab Chaib op punten versloeg. Dat werd een beetje overdreven gehypet als de eerste overwinning ooit op een WK voor een Belgische vrouw. Dat heet blij zijn met een dode mus, al is dode mus niet het beeld dat past bij Derieuw. Haar begeesterende zelve kennen we nog van de Olympische Spelen vorig jaar, waarin ze van een Chinese verloor in de kwartfinales.

Wie we ook nog kennen van de Olympische Spelen vorig jaar en wie uiteindelijk diezelfde Chinese Yang Liu klopte in de finale van haar gewichtscategorie is de Algerijnse Imane Khelif. Die is er deze keer niet bij en het is hoogst onzeker of we haar ooit nog in een boksring zullen zien.

Om uw geheugen op te frissen. Toen Khelif goed en wel bezig was aan haar olympisch toernooi in Parijs liep haar eerste tegenstander Angela Carini weg nadat ze een aantal rake tikken had gekregen. Gelijktijdig verschenen de eerste gelekte berichten dat Khelif een afwijkende geslachtsontwikkeling zou hebben (in het jargon DSD). Al dan niet met de genitaliën van een vrouw geboren, zou ze binnenin mannelijke zaadcelen produceren en over de bijhorende mannelijke testosteronwaarden beschikken, zo werd althans gesuggereerd.

Het was de geroyeerde, door het Kremlin gestuurde boksbond International Boxing Association (IBA) die via haar verdachte infokanalen een en ander de wereld instuurde. Dat werd toen afgedaan als revanche halen op World Boxing en het Internationaal Olympisch Comité (IOC), en dat was het ook. Nu blijkt dat er wellicht een grond van waarheid in die bewering zat.

De IBA had Khelif (en de Taiwanese Lin Yu-ting) eerder al eens uitgesloten van het WK 2023, dat in New Dehli plaatsvond. De bewijzen die ze voor die uitsluitingen aandroegen waren voor zover bekend geen betrouwbare laboresultaten. Erger nog, op een inderhaast bijeengeroepen persconferentie sprak de ene IBA-bobo over chromosoomtest en de andere over testosteronniveaus.

De IBA was evenwel niet meer aan zet. Toen de geroyeerde IBA-president Umar Kremlev nog eens begon te schelden op IOC-voorzitter Thomas Bach was het geduld aan de kant van de organisatoren van het olympische toernooi op. Khelif en Lin kregen groen licht en boksten: ze wonnen beiden goud. Uit de recentste informatie blijkt nu dat het IOC en World Boxing zich wellicht hebben vergist.

Het IOC realiseerde zich dat al tijdens de Spelen, maar de organisatie van de sportcompetities en de geschiktheidsbepaling van deelnemers is een voorrecht van de internationale bonden. Na Parijs werd de druk opgevoerd om tot een duidelijke afbakening van categorieën te komen.

World Boxing voerde dit jaar dezelfde test in als World Athletics. Atleten die als vrouw willen deelnemen, moeten door middel van een PCR-test (wanguitstrijkje) of een bloedafname de SRY-gentest ondergaan. Die moet dan bepalen of ze een Y-chromosoom hebben, iets wat alleen bij mannen voorkomt.

Deze test sluit trans vrouwen (die hun Y-chromosoom altijd blijven behouden) helemaal uit, maar ook nogal wat DSD-atletes zullen de klos zijn, zo werd duidelijk. Lin heeft in Taiwan de test ondergaan, die werd aan World Boxing bezorgd, en Taiwan hield haar thuis. Khelif weigerde de test te ondergaan, ging in kortgeding bij het Arbitragetribunaal voor de Sport (TAS) in Lausanne om startrecht af te dwingen maar kreeg daar nul op het rekest.

In de marge van het WK in Liverpool deed zich een ander akkefietje voor. In Frankrijk is deze test om sportieve redenen verboden. De Franse ploeg had dat gemeld en kreeg de kans om die bij aankomst in Engeland alsnog te laten uitvoeren. Op het moment van de loting voor de competitietabel waren de Franse tests evenwel niet doorgestuurd door het lab. Gevolg: geen enkele Franse vrouw in de eindtabel en het Elysée dat er zich mee bemoeide.

Het verhaal is hiermee lang niet ten einde. Toen bekend raakte dat de SRY-gentest zou worden gebruikt, en de geesten stilaan in die richting rijpten, kwam ene professor Andrew Sinclair op de proppen. “Geslachtsbepaling op basis van de SRY-gentest is een oversimplificering van het concept geslacht. Ik kan het weten, want ik heb dat gen gevonden.”

Ook de European Society of Human Genetics liet weten dat de test niet sluitend is om iemand al of niet te weren uit de vrouwensport. Wordt ongetwijfeld vervolgd, misschien al deze week naar aanleiding van het WK atletiek.