De zaak Lazkano

En? Wanneer komt er nog eens een update van je dopingboek?”

Hoe vaak die vraag mij is gesteld, niet normaal. Telkens gaf ik hetzelfde antwoord. “Wat moet er dan worden geüpdatet? De strijd wordt gestreden en wordt grotendeels gewonnen. De zware misbruiken zijn eruit en er is inmiddels al bijna een hele generatie met wielerpensioen die nooit met een dopingcultuur te maken kreeg.”

Ik geloof de bevragingen onder atleten niet, waaruit zou blijken dat 20 procent aan de doping zit. Dat 20 procent of meer van de atleten vreest dat ze worden genaaid door ‘anderen’ die wel doping zouden gebruiken, dat misschien wel.

Ik geloof eerder de testing die tussen de 0 en 5 procent positieven oplevert, afhankelijk van het tijdstip van controle, de producten en de sporten. Het staat als een paal boven water dat atletiek de eerste dopingsport is. In absolute getallen moet daarbij worden vermeld, gezien het grote aantal disciplines en de wijde verspreiding van die sport.

Rekening houdend met het aantal topatleten wereldwijd is gewichtheffen de echte nummer één, afgezien dan van de vechtsporten. Als ze onder de kooivechters van de UFC zouden testen zoals onder de olympische sporters, er was van die vreselijke MMA (mixed martial arts) geen sprake.

Maar goed, de aanleiding voor dit stukje – dat hebt u misschien al begrepen – is de aanklacht voor dopinggebruik op basis van afwijkende bloedparameters tegen de Spaanse wielrenner Oier Lazkano.

Dat is met afstand de grootste vis uit de wielervijver die het laatste decennium tegen de dopinglamp is gelopen, al moeten we altijd een slag om de arm houden. De zaak-Claudia Pechstein heeft bewezen dat er medische redenen kunnen zijn voor afwijkende bloedwaarden. Anderzijds is Lazkano een Baskische wielrenner en als ergens de dopingcultuur diep geworteld was (is?), dan wel in Spaans Baskenland.

Lazkano reed tot en met 2021 voor Caja Rural, waarna hij naar Movistar trok. In België reed hij zijn eerste prijzen. In 2022 won hij een etappe in de Ronde van Wallonië, in 2023 werd hij tweede in Dwars door Vlaanderen. De Spaanse flandrien was in bloedvorm want hij won daarop de Boucles de la Mayenne en werd kampioen van zijn land.

Een jaar later reed hij samen met Wout van Aert voorop in Kuurne-Brussel-Kuurne en deed het prima bergop in de Dauphiné. De flandrien was een allrounder zowaar. Red Bull-Bora-Hansgrohe contracteerde hem die zomer voor het seizoen 2025.

Na Parijs-Roubaix dit voorjaar (117de) reed hij geen enkele koers meer en sinds 31 mei ontbrak elk spoor. Nu blijkt waarom. Door abnormale schommelingen in zijn biologisch paspoort is hij aan de kant gezet en ontslagen. Tot hij zijn onschuld kan bewijzen – als hij daar de zin van inziet en er zin in heeft – doen zijn bloedwaarden hem de das om.

De zaak-Lazkano is niet het begin van een nieuw rondje dopingverhalen in het wielrennen. De zaak-Lazkano is een goede zaak voor het wielrennen. Een sport die nooit een grote vis vangt, is niet ernstig in de dopingbestrijding.

De zaak-Lazkano bewijst ook dat de weg die de wereldwielerbond UCI begin deze eeuw is ingeslagen de juiste is. Begin deze eeuw, jawel, zo lang wordt al gebruik gemaakt van informatiegaring rond bloedwaarden om verdachte renners te targeten via onverwachte controles.

Dat heeft een extra effect naast het uiteindelijk betrappen. Een renner die voelt dat hij wordt gevolgd of dat te horen krijgt, zal twee keer nadenken voor hij verder gaat met doperen.

De eerste die zo werd betrapt, was Raimondas Rumsas. Hij werd in 2003, na jarenlang te zijn getarget, aan een positieve test op epo gelinkt. Later zou ook zijn ene zoon worden betrapt, tot twee keer toe. Zijn andere zoon overleed in zijn slaap en was ook gedopeerd. Om maar even te duiden welke drama’s zich soms afspelen in de dopingcoulissen.

Dopingbestrijding begon ooit als een urinetest na een wedstrijd. Dat was tot Ben Johnson tegen de lamp liep op de Spelen van Seoel. Daarna kwamen de onaangekondigde trainingscontroles. Na de Festina-Tour van 1998 werkte men aan andere methoden. In 2005 werd het biologische paspoort aangekondigd en dat werd in 2008 operationeel.

De aanpak veranderde, onder druk van steeds moeilijker opspoorbare epovarianten. Het harde bewijs van een positief staal was niet langer nodig. Afwijkende bloedwaarden als marker van het effect van een dopingkuur volstonden.

Lazkano heet een intellectueel te zijn, met een leven buiten de wielrennerij. Dat leven is hem gegund. Het is te hopen dat hij ook zo slim en eerlijk is om de autoriteiten inzage te geven in het hoe, wat, waar en vooral wie van zijn (vermeend) dopinggebruik.