Nu de internationale sportgemeenschap om de algemene uitsluiting van de Russen voor de Olympische Spelen van Rio roept, beleeft de olympische wereld de grootste crisis sinds de boycots van de jaren tachtig. Het is oorlog tussen Rusland en het Westen, dat door Moskou wordt verweten een hetze te voeren tegen de onschuldige Russische sporters. De geopolitieke fall-out van deze crisis is niet te overzien en ook niet opgelost in enkele jaren: zelfs het WK voetbal van 2018 is bedreigd.

Het Wereldantidopingagentschap (WADA) – zelf niet vrij van schuld – vraagt de uitsluiting van de hele Russische atletendelegatie voor Rio op basis van het McLaren-rapport dat gisteren werd voorgesteld en dat bewijzen heeft gevonden van georganiseerd staatsbedrog in minstens twintig zomersporten.

Dat laatste is opmerkelijk, want oorspronkelijk begon dit schandaal met de Winterspelen van Sotsji, waar stalen zouden zijn verwisseld of opengemaakt, waarna de urine werd verwisseld. Maar McLaren onderzocht ook de stalen van het WK atletiek in Moskou en de Universiade in Kazan, allebei in 2013. Telkens kwamen ze tot de vaststelling dat er met de stalen was geknoeid, telkens was de overheid op de hoogte en telkens was de FSB – de opvolger van KGB – betrokken. In enkele gevallen was zelfs de onderminister en de minister van Sport van alles op de hoogte.

“Hoog tijd voor een sterk signaal,” zegt onze sportminister Philippe Muyters, die zelf lid is van de foundation board van het WADA. “Aan het IOC en de internationale federaties om te zorgen dat de bedriegers eruit gaan.”

Russen buiten, dan maar? Welnu, de kans is eerder klein tot onbestaande dat we op 5 augustus tijdens de openingsceremonie in het mythische Maracaña géén bordje met daarop Rússia zullen zien, gevolgd door een legertje rood-wit-blauwe atleten. In dit verhaal is het laatste hoofdstuk nog niet geschreven en donderdag zullen we al meer weten als de zaak van Rusland voor het Arbitragetribunaal voor de Sport (TAS) komt in Lausanne. Daar zal worden gepleit door juristen en niet door dopingjagers en zij zullen erop hameren dat alleen bewezen schuldigen mogen worden gestraft.

Dat was ook het scenario dat ze bij het IOC in gedachten hadden, want die zouden liever wél Russen in Rio zien, al was het maar om de sportieve vrede min of meer te vrijwaren. Laat het WADA maar jammeren en laat iedereen maar vragen om de Russen uit te sluiten, redeneerde het IOC, het TAS zal de juridische logica hanteren en dan moeten wij de uitspraak van het TAS volgen.

Tot eergisteren iets vreemds gebeurde: een dag vóór het McLaren-rapport kwamen de Amerikaanse dopinginstantie USADA en het Canadees centrum voor ethiek in de sport (CCES) out of the blue met de vraag om Rusland uit te sluiten van Rio. Een voorafname
op het rapport, zo blijkt nu. Meteen kwam een tegenreactie van IOC-voorzitter Thomas Bach, die – dat moet u weten – in 2013 met de uitdrukkelijke steun van Poetin als opvolger van Jacques Rogge is gekozen. Bach had het rapport duidelijk nog niet gekregen en de anders nochtans erg voorzichtige advocaat verklaarde: “Je moet geen badmintonners straffen omdat wintersporters in Sotsji hebben gesjoemeld.”

Die uitspraak had hij beter niet gedaan, want die krijgt hij als een boemerang terug. Als de sportpaus Thomas Bach zo te kakken wordt gezet, kan dat niet anders dan uit het brein komen van de founding father van het WADA, de eeuwige stokebrand Dick Pound. Die gebruikt dit Russische dopingschandaal om het hele Internationaal Olympisch Comité de kant in te rijden. Pound is nota bene zelf lid van het IOC, maar compleet uitgerangeerd sinds hij de verkiezing tegen Rogge in 2001 voor het presidentschap verloor. Hij beet zich toen vast in het WADA.

Dat Wereldantidopingagentschap met zetel in Montreal gedraagt zich nu als een instelling boven alle verdenking, maar dat is dan weer erg fout. Zelden heeft een internationale sportinstantie meer geblunderd en minder gedaan met meer geld, dan het WADA. Daarom rijpten bij het IOC stilaan de geesten om na de Spelen van Rio de internationale dopingbestrijding anders te organiseren en ook het WADA te hervormen.

Dat is tegen de zin van Pound, die probeert te redden wat er te redden valt, maar de ongemakkelijke waarheid is deze: alles wat nu in mooie rapporten verschijnt, wist het WADA al sinds 2011. Toen werd de eerste Russische spijtoptant die het hele atletiekschandaal aan het licht bracht, door een WADA-official doorgestuurd naar de Duitse zender ARD met de melding “hier beginnen wij bij het WADA niet aan”. En al in januari 2014, een maand voor de befaamde Winterspelen van Sotsji, wist de scientific director van het WADA van ongeoorloofde externe inmenging in het labo van Sotsji. Ook dat staat in een rapport dat namens het WADA is opgesteld. Rodtsjenkov, de labodirecteur en later spijtoptant, zei toen letterlijk: “Men verplicht mij ‘dingen’ te doen.” Het werd niet uitgezocht. Rusland niet in Rio, volledig mee eens, maar het WADA heeft daar evenmin iets te zoeken.