Tot 2008 was Verbruggen misschien wel de op twee na belangrijkste sportofficial ter wereld, na Jacques Rogge (IOC) en Sepp Blatter (FIFA). Naast voorzitter van de internationale wielerbond UCI en een voornaam IOC-lid was Verbruggen van 2004 tot 2013 voorzitter van SportAccord, de koepelvereniging van de mondiale sportbonden, en overzag hij tussen 2001 en 2008 de Olympische Spelen in Peking.

Later werd hij erelid van het IOC, maar achter de schermen bleef hij een vertrouweling van onder meer IOC-voorzitter Jacques Rogge, voor wie hij zich in 2001 had ingezet bij de presidentsverkiezingen. Geen kruispunten van de mondiale sport of Hein Verbruggen heeft er ooit gestaan, geen bobo die hij niet kent, in opspraak of niet.

Twee derde van de raad van bestuur van de FIFA die gevangen zit, verdacht is of werd geroyeerd. Is dat het grootste morele failliet ooit van een sportbond?

“De FIFA is exceptioneel. Als twee derde in opspraak komt of vastzit, dan is er sprake van een structureel probleem. En dat is het gevolg van het totale gebrek aan controle.”

Blatter en Platini zijn voor acht jaar geschorst. U kende Blatter goed, niet?

“Ik kende hem heel goed. Aardige man, hoor. Ik heb nog wel grote voorzitters gekend die wisten dat er verkeerde dingen gebeurden, maar niet konden optreden. Blatter had wel een beetje last van megalomanie. Ik heb hem ooit horen klagen – ‘Dat doe je niet met een FIFA-voorzitter’ – toen hij niet met een rode loper was ontvangen.”

Is het bondenmodel met verkozen bestuurders aan herziening toe?

“Bonden zijn vaak slecht georganiseerde structuren waar mensen niet altijd worden gekozen om hun kwaliteiten, maar om politieke redenen. Niemand die objectief had gekeken naar Brian Cookson (voorzitter van de UCI, HVDW), had besloten dat deze man een grote sportbond kon leiden. Hij heeft het geluk gehad dat de Rus Igor Makarov een hekel had gekregen aan mijn opvolger Pat McQuaid, omdat die hem zijn licentie voor Katjoesja had geweigerd. Waarop Makarov met geld begon te zwaaien om Cookson verkozen te krijgen, wat ook is gelukt.

“In een bedrijf hebben het management, de raad van bestuur en de algemene vergadering dezelfde doelstellingen: winst maken en dividenden uitkeren aan aandeelhouders. Sportbonden moeten geen winst maken, dat klopt, maar bij ons zitten op allerlei niveaus vaak mensen met tegengestelde belangen. Zo dacht de Belg in het UCI-bestuur vooral aan de Vlaamse kermiskoersen. Als die aan belang zouden verliezen, dan zou hij door zijn provincies misschien niet meer worden verkozen.

“De internationale sportbonden ontsnappen aan elke vorm van controle. Een bedrijf moet zich verantwoorden tegenover overheden en ngo’s, de sportwereld niet. Ik was ooit samen met Karel Van Miert keynote speaker ten tijde van het Bosman-arrest. Hij had het de hele tijd over de arrogantie van de UEFA en de FIFA, en zei: ‘Die denken dat ze boven de wet staan.’ Dat is het juist: ze staan ook boven de wet. Wat Sepp Blatter heeft toegelaten in de FIFA, dat kan toch alleen als je van jezelf denkt: ik sta boven de wet, ik doe wat ik wil.”

Heeft het IOC de sleutel voor betere controle op de bonden?

“De sport loopt ernstig gevaar, en ik zie geen andere instantie die ethische principes en goed bestuur kan afdwingen. Ik heb vertrouwen in IOC-voorzitter Thomas Bach. Juan Antonio Samaranch is begonnen met dat deugdelijk bestuur, Jacques Rogge heeft het geperfectioneerd en het IOC is in de jaren onder Rogge een voorbeeld geworden. Daar profiteert Bach nu van, en hij gaat door op dat elan. Hij zal iets creëren dat toezicht houdt op de bonden: zowel voor doping als voor goed bestuur.

“In principe heeft het IOC niets te zeggen aan de internationale federaties, maar ze gaan nu toch financiële audits doorvoeren in die bonden. De achterliggende gedachte is meer controle uitoefenen. Rogge zat al op dat spoor.

“Bach heeft ook begrepen dat hij het wereldantidopingagentschap WADA moet controleren en de dopingbestrijding daar moet centraliseren. Doping mag je niet langer aan de bonden toevertrouwen en evenmin aan de nationale olympische comités, als je ziet wat er in Italië, Kenia en Rusland naar boven is gekomen.”

U ziet ook een grotere rol voor het WADA, waarmee u al jaren in de clinch ligt?

“Ik was een van de eerste bestuurders, remember? Ze bestaan veertien jaar, en wat hebben ze gedaan? Roepen vanuit Canada dat het niet goed is, maar ondertussen zelf niets doen. Van dat WADA, zoals het nu tekeergaat met dat naming and shaming, ben ik geen fan. Wel van een totaal onafhankelijk WADA dat wereldwijd op doping controleert.

“Dat is niet te betalen, wordt dan gezegd. Dat is wel te betalen, want dat geld zit nu al bij de bonden. Het WADA moet naar de bonden gaan en hun dopingafdelingen overnemen, om te beginnen van de UCI en van atletiekfederatie IAAF, want die kunnen nu even niets weigeren. Vervolgens haal je ook bij SportAccord de dopingmensen weg. Je hebt dan een mooie organisatie bij elkaar, en dan ga je met de andere bonden onderhandelen: ‘Wij doen dat voor jou’, en je spreekt een prijs af.”

Het dopingverhaal rond de bokswedstrijd Mayweather-Pacquiao heeft bij ons weinig aandacht gekregen.

“Onwaarschijnlijk wat daar is gebeurd. Niet alleen vroeg het Usada liefst 150.000 dollar om controles te doen, het vond ook bewijzen van een infuus van 750 milliliter zoutoplossing die Mayweather had gekregen, zogezegd omdat hij gedehydrateerd was. Drie weken na de feiten hebben ze hem daarvoor een attest voor een therapeutische uitzondering toegekend, zowaar. (lacht) Ik kan me daar iets bij voorstellen, zeker als je 150.000 dollar vraagt voor een controle, maar dat slaat toch nergens op?

“Maar goed: ik heb daarover gemaild met de voorzitter van het WADA, Craig Reedie, die ik goed ken als IOC-lid. ‘Craig, kun je dat eens uitzoeken? Volgens mij is daar door het Usada tegen alle regels van WADA gezondigd.’ Weet je wat hij me antwoordde? ‘Dat zal het Usada wel onderzoeken.’ (armen in de lucht) Die mogen zichzelf dus onderzoeken, net zoals het WADA een onafhankelijke commissie in het leven riep om het Russische dopingschandaal te onderzoeken terwijl ze verdorie al lang wisten dat er iets aan de hand was.”

U doelt op het rapport dat later door de commissie-Pound is gepubliceerd.

“Natuurlijk. Daar staat toch letterlijk in dat de man van het dopinglab van Sotsji op 11 januari 2014, een goede maand voor de Winterspelen, aangaf dat hij onder zware externe druk stond van de Russische overheid ‘om dingen te doen’. Het WADA wist dat en wat heeft het gedaan? Niets. Elf maanden later komt de ARD met een reportage en dan stelt het WADA ineens een zogeheten onafhankelijk commissie aan met Dick Pound als voorzitter, die natuurlijk nooit heeft onderzocht waarom de organisatie niets had gedaan.”

Op de een of andere manier blijft Dick Pound uw weg kruisen.

“We hebben een gezonde hekel aan elkaar gekregen, terwijl we het vroeger best konden vinden met elkaar. Nadat ik bij de voorzittersverkiezing voor het IOC in 2001 openlijk Rogge had gesteund, is hij mij en het wielrennen beginnen te viseren. Ik heb geen andere uitleg voor die blinde haat.

“Oké, er zal bij ons ook wel eens wat fout zijn gegaan, maar nooit te kwader trouw. Wij hebben met de UCI het voortouw genomen
in de strijd tegen doping. Wij hebben in 2001 als eerste bond de epo-controles volgens de Franse testmethode ingevoerd, tegen
de wil van het WADA in. Tegen de wil in van Dick Pound en zijn grote vriend Arne Ljungqvist, ondervoorzitter van de internationale atletiekbond en verantwoordelijk voor de dopingbestrijding. Die wist wat er in de atletiek aan de hand was, maar het WADA en de IAAF hebben de epo-detectiemethode pas tweeënhalf jaar na de UCI erkend en zijn toen pas op epo gaan controleren. Waarom loopt Pound tien jaar lang op de wielersport te schelden over medeplichtigheid en corruptie terwijl hij nooit iets zei over atletiek, waar dat echt gebeurde?

“Als ik zie wat in die sport boven water komt, dan hebben wij het prima gedaan. Wij probeerden ten minste ze te pakken. Wij hebben Armstrong getest in 2001 en we hebben zijn test als verdacht op epo gelabeld. We hebben hem niet betrapt, want er was net geen positieve test. Maar ondertussen deden de atletiek en al die andere sporten niets. En Pound maakte ons verwijten, net zoals later zijn vriendjes van het Usada. Die nu in de zaak-Mayweather boter op het hoofd hebben, maar van het WADA zelf mogen uitzoeken of ze fout waren.”

Het IOC blijft buiten schot, maar heeft ook een probleem: zijn Spelen verkocht krijgen.

“Bij de evaluatie voor 2004 kon ik nog elf steden bezoeken. En ook voor 2008, toen ik zelf voorzitter was van de evaluatiecommissie, hadden we nog meer dan voldoende kandidaat-steden. Het werd minder na de economische crisis van 2007-2008 en ten gevolge van een verkeerde perceptie dat de Spelen per definitie een verlieslatende onderneming zijn. Dat klopt niet als het organisatiebudget apart wordt gezien van de infrastructuurkosten en als beveiliging enkel nog voor rekening van de overheid komt.

“Door de strenge bezuinigingspolitiek in de meeste westerse landen kunnen de politici het zich niet veroorloven een zogeheten geldverslindend evenement te organiseren terwijl het inkomen van de burgers onder druk staat.

“De enorme sociale impact die Olympische Spelen kunnen hebben voor een stad en land blijft ook zwaar onderbelicht. Met de Londense Spelen zijn grootse sociale dingen bereikt, die amper de krant halen omdat ze te positief zijn. Die impact is moeilijk in cijfers uit te drukken, en daarom begint men er vaak niet aan.”

Hoe zit het met uw strijdbaarheid?

“Die is intact, maar ik wil ook constructief meedenken. Wil het IOC mijn mening horen, dan krijgt het die. Zelfs de UCI. Willen ze van mij weten hoe ik het profwielrennen zou aanpakken, dan zou ik mijn verhaal doen en vervolgens vertrekken. Ik vind niet dat het nu erg opschiet.

“Het probleem is nog steeds hetzelfde. De ploegen zijn te zwak gestructureerd. Valt een sponsor weg, dan bestaan ze niet meer. Ze moeten zich verenigen, ze moeten af van de zwakke organisatoren, wedstrijden creëren in rijke markten en hun sport collectief verkopen.

“Soms denk ik dat ik het een keertje moet opschrijven zoals ik het allemaal heb beleefd. Met respect voor de mensen, want ik heb geen zin meer in negativisme. Sinds die ziekte (Verbruggen wordt behandeld voor leukemie, HVDW) ben ik in een compassionate mood terechtgekomen. Ik wil geen geruzie meer, maar af en toe zeg ik wel nog eens waar het op staat.”