Column over Caster Semenya in De Morgen van zaterdag 4 mei 2019

46,XY DSD

Dat is niet het startnummer van Caster Semenya (28) gisteren in haar laatste meeting waarin ze met haar hoge testosteronwaarden aan de start mocht komen. Ze won die 800 meter in Doha overigens glansrijk in 1:54.98.

46,XY DSD staat voor een groep hormonale aandoeningen. Iemand met een 46,XY DSD-aandoening heeft XY- geslachtschromosomen, zoals een jongen of man. De uiterlijke geslachtskenmerken zijn die van een vrouw. De XY zijn de chromosomen die bij de mannen aanwezig zijn. De 46 zijn het aantal chromosomen die de mens heeft en DSD komt uit het Engels en betekent disorders of sex development.

Bye bye mevrouw 46,XY DSD, gisteren was de laatste keer dat u van uw (on)natuurlijk voordeel heeft genoten en naar hartenlust de tegenstand kon verpletteren. Dat was kort door de bocht zo’n beetje de reactie van Paula Radcliffe, wereldrecordhoudster marathon nog steeds en in niks gelijkend op Semenya.

Radcliffe was een en al benen bij elkaar gehouden door trage vezels, met daarboven een blaasbalg gemonteerd en ook redelijk wat hersenen die in een hoofdje verstopt zaten. Die combo bood haar de mogelijkheid om heel lang heel hard te lopen en dat deed ze als geen ander en puur natuur (zegt ze). Of ze er met haar anorectisch lijfje meer vrouw uitzag dan Semenya wordt nogal eens betwijfeld. Het doet misschien niet ter zake, maar ik wil het als aanbidder van androgyne types toch even kwijt.

De hate speeches aan het adres van Semenya gingen erover, maar de ongemakkelijke waarheid is: ze hadden gelijk dat deze Semenya op haar volle hormonale sterkte uit de vrouwensport weg moest. Om de controverse compleet te maken: niemand kan of mag daar blij om zijn. Dit is een drama zonder voorgaande en wellicht de meest gordiaanse van alle knopen die de sport ooit moest doorhakken.

Wat van de atletiekfederatie IAAF al langer moest, moet nu ook van het Arbitragetribunaal voor de Sport (TAS): Caster Semenya moet weer aan de hormoontherapie. In haar geval zijn dat de testosterononderdrukkers, bij ons bekend voor transgenders die vrouw willen worden.

Semenya heeft wel gescoord in Lausanne bij het TAS, dat is duidelijk. Strak in het mannenpak, niet in een deux-piècesje om vrouw te willen spelen, verhulde ze niet wie ze was: een vrouw die hormonaal meer man is dan sommige mannen. Maar die ook haar recht op topsport opeiste en op de bijbehorende triomfen. Ze deed haar verhaal waardig, ook haar reactie op de negatieve uitspraak was waardig: “Soms is de beste reactie geen reactie.”

Het verhaal is gekend. De genderfluïde Semenya liep in 2009 de 800 meter als 18-jarige junior in 1:55.45. Kort daarna werd een bovengrens voor testosteron ingesteld van 10 nanomol (per liter urine). Semenya verdween een jaar uit competitie en kwam terug in 2011. Op de Olympische Spelen van Londen in 2012 liep ze de 800 meter, maar beschikte niet langer over haar klassieke allesverpulverende eindsprint.

Kort daarvoor was ze met een hormoontherapie begonnen om haar testosteron onder een aanvaardbaar niveau te houden. Met haar 1:57 pakte ze wel zilver dat later goud werd omdat de winnares gedopeerd bleek. Sportief ging het haar daarna niet meer zo voor de wind. Op het WK van 2015 haalde ze niet eens in de finale. Ze finishte vijf seconden trager dan voorheen en ging door een depressie. Voor Rio 2016 werden de beperkingen op het testosterongehalte opgeheven. Semenya stopte met haar hormoontherapie en bij de eerste meeting in 2016 liep ze meteen zes seconden sneller dan in 2015. Ze won een tweede keer olympisch goud in 1:55.

Aan dat verhaal komt nu een einde, tenzij een of andere burgerrechtbank de beslissing van het TAS herroept. Die hebben zichzelf wel in nesten gepraat want in hun eerste conclusie geven ze Semenya gelijk: er is sprake van discriminatie. In hun volgende conclusie geven ze de IAAF gelijk: we kunnen niet anders dan discrimineren. De ingestelde bovengrens wordt nu zelfs 5 nanomol testosteron, wat nog altijd veel hoger is dan het maximum ooit bij een vrouw gemeten.

Er kwam nogal wat reactie op deze beslissing, uit voorspelbare hoek en niet altijd met veel kennis van sportzaken. Er werd zelfs geschermd met Michael Phelps, die door zijn syndroom van Marfan extra lange ledematen heeft. Doet allemaal niks terzake. Feministen moeten nu stoppen met lezen want dit is het meest pijnlijke deel van het verhaal: voor mannen gelden geen bovengrenzen in de sport, voor vrouwen wel. Als de bovengrens wegvalt – in dit geval van het mannelijk hormoon testosteron dat de discriminerende factor is in sportprestaties (en nog wel andere prestaties ook, maar dat is voor een andere keer) – is er van vrouwensport geen sprake meer.

 

46,XY DSD