Kinderen van de Heizel

Gisterenavond was de derde en laatste aflevering te zien over het Heizeldrama. In de eerste aflevering kwamen de Italianen aan bod. Zij zijn de slachtoffers, de goeden in dit drama. De getuigenissen slabakten een beetje, wat wellicht aan de Italianen lag. “Odio Liverpool”, was ergens te zien. Ik haat Liverpool, dat wel natuurlijk, en dat zal niet weggaan.

In de tweede aflevering hoorden we de Engelsen uitleggen waarom wat was gebeurd. Zij zijn de daders, de slechten in deze onverkwikkelijke saga.

In de derde aflevering kwamen de anderen aan bod, de bonden, de politie, de waarnemers. Die heb ik niet gezien, of inmiddels wel, maar niet op tijd om in dit stukje te verwerken. Ik heb wel het bijbehorende boek van Geert Clerbout gelezen, Heizel 1985: het drama door de ogen van wie erbij was, de uitgeschreven getuigenissen met her en der een beetje duiding. Onmacht overheerste.

Frank Raes is de interviewer met dienst, al is interview misschien niet het juiste woord. Dat heeft te maken met het concept dat erin bestaat getuigen hun verhaal te laten doen zonder al te veel wederwoord. Het programma is gemaakt door de ploeg die ook de serie Kinderen van… (collaboratie, verzet, Holocaust, migratie, kolonialisme) heeft gemaakt.

Bij Kinderen van de Heizel is men gaan hinken op twee gedachten. Omdat het Frank Raes was en hij destijds als sidekick van radioman Jan Wauters op de Heizel was, bleef de interviewer niet buiten beeld. Frank zat op café met een oude fan, Frank kwam thuis bij de slachtoffers, Frank wandelde een stukje mee naar een monument.

Dat mag, maar bij dit item hoorde een interview en een interview hoort een beetje hard te zijn. Al helemaal bij de getuigenissen van de Engelsen. Nu kreeg je de indruk dat de programmamakers al tevreden waren dat ze bij een paar kroongetuigen waren geraakt en uit dankbaarheid niet te veel lastige vragen wilden stellen. Voor alle duidelijkheid: dit is detailkritiek. Want de Engelsen waren wel degelijk goed op dreef en lieten soms het achterste van hun tong zien.

We zijn overigens van dat Heizeldrama nog niet verlost. Zo draait Jan Verheyen voor VTM een docureeks Heizel 1985 – Blok Z. En gaat Hans Herbots een film maken, Heysel 1985. Het wordt een reconstructie van het drama in Brussel, verteld vanuit de catacomben onder het stadion, met als centrale vraag: hoe is men toch nog aan voetballen toegekomen?

Het scenario is van de hand van Lode Desmet, die in 2005 voor de BBC een docu maakte met als bevallige titel Requiem for a Cup Final. Die heb ik gisteren nog eens bekeken en meteen borrelde de vraag op: als er al sinds 2005 een rond wiel bestaat, waarom in 2022 nog eens een vierkant wiel uitvinden?

Zoals altijd met voetbaldrama’s heeft men ook bij het Heizeldrama geprobeerd een verklaring te vinden voor wat is gebeurd. De Italianen zijn het er begrijpelijkerwijs nogal over eens dat de Engelse hooligans de schuld dragen. De televisiebeelden geven hen gelijk. Een omheining werd gesloopt, een politiecordon doorbroken, weerloze fans werden aangevallen, vaak families, met het gekende gevolg.

De Engelsen rationaliseren. Ja, we hebben ons misdragen, maar moeten ze ons daarom tot op vandaag uitschelden voor moordenaars? Het was tenslotte erg warm die dag en we hadden te veel gedronken. Een jaar eerder waren er rellen in Rome en is een Liverpool-fan gestorven na een steekpartij. Het stadion was een bouwval, het was vragen om problemen. En o ja, de Italianen aan de andere kant van het stadion staken een vlag in brand.

Of nog: Margaret Thatcher draagt de schuld voor het Heizeldrama. Zij hield niet van Liverpool, haar politiek had voor sociale ellende gezorgd en daarom is dat allemaal gebeurd. En niet te vergeten: de ordediensten en de organisatie waren niet opgewassen tegen hun taak. Er was geen eenheid van commando.

De realiteit bij het Heizeldrama, bij Hillsborough vier jaar later (96 doden onder Liverpool-fans, zelf veroorzaakt) en bij de Champions League-finale dit jaar in Parijs (net geen doden) is dat de ordediensten nooit opgewassen zijn tegen losgeslagen, dronken, hersenloze randdebielen van wie de helft zonder ticket een stadion probeert binnen te komen.

Na Hillsborough werd de ene na de andere politieman vrijgesproken van schuld. Volkomen terecht. Na de Heizel werd de kapitein die een dag eerder te horen kreeg dat hij een collega moest vervangen wel veroordeeld. Toen de rellen uitbraken stond hij bij een hotdogkraam dat door onschuldige Engelsen was overvallen. In het boek stelt hij zich de vraag die hij honderden keren heeft gesteld: “Ben ik schuldig aan de dood van die mensen?” Neen.