En zo is het wielrennen, dit jaar nummer acht op de internationale hitlijst van de dopingovertredingen waarin atletiek alweer alle records overtreft, er toch in geslaagd het bij de start van de Tour de France over doping te hebben. In de eerste plaats gaat onze dank uit naar de heer André Cardoso voor zijn uitzonderlijke bijdrage aan dit debat door net voor de Tour zich te laten betrappen op erytropoëtine, het product dat doorgaans wordt aangeduid met de afkorting epo. Domoor.

We zitten in Duitsland en dat is precies tien jaar nadat het zoveelste Duitse dopinggeval de nationale zenders ARD en ZDF deed afhaken als rechtenhebber van de Tour de France. Dat ene en voorlopig laatste geval, hoewel hij nog eens tegen de lamp zou lopen vier jaar later, heeft een naam: Patrik Sinkewitz. Die is heel erg bekend in enkele Vlaamse huizen en kantoren, maar voor de een is de herinnering aan Sinkewitz al gelukkiger dan voor de andere, dat even terzijde.

Het is ook geen toeval dat uitgerekend gisteren The Lancet met zijn publicatie kwam van een onderzoek van de Universiteit van Leiden naar de effecten van epo. En het is nog minder toeval dat de studie meteen vrij beschikbaar was op het internet. Terwijl je daar in sommige gevallen klauwen vol geld moet voor betalen, kon je het artikel met de bevallige naam ‘Effects of erythropoietin on cycling performance of well trained cyclists: a double-blind, randomised, placebo-controlled trial’ integraal downloaden.

Het was een beetje schrikken toen deze ochtend Radio 1 in mijn oor fluisterde dat was bewezen dat epo niet helpt. De NOS-site meldde het ook: ‘Epo laat wielrenners niet beter presteren’, tussen aanhalingstekens weliswaar. In de tekst stond ook een quote van een onderzoeker dat er geen reden is om aan te nemen dat het resultaat van dit onderzoek, afgenomen bij goed getrainde amateurwielrenners, zou verschillen van de profs. Gedurfd.

Het Centre for Human Drug Research (CHDR) in Leiden heeft 48 goed getrainde wielertoeristen dubbelblind een epo- of een placebokuur toegediend en vervolgens getest op een maximale vermogenstest in een labo en daarna op de Ventoux in een klimtijdrit. De epogroep presteerde beter op de maximale test: 3 procent meer output en 5 procent meer maximale zuurstofopname. In de submaximale test – de klim naar de top van de Ventoux – was geen verschil merkbaar.

Het artikel is goed wetenschappelijk werk, correct opgeschreven en heeft de grote verdienste dat het de fel overdreven effecten die aan doping worden toegedicht relativeert. Het is langer bewezen dat doping bij getrainden niet het directe effect heeft van de plotse wonderpil. Het is geen toeval dat de DDR het destijds had over ondersteunende middelen, bedoeld om meer trainingsarbeid te kunnen verzetten.

Ergens aan het eind van het artikel staat wel: ‘Our study design has several inevitable limitations.’ Dat willen we best geloven. De selectie van de atleten bijvoorbeeld. Uiteindelijk kwamen ze boven met een gemiddelde tijd van 1u40. Dat is goed, maar bijvoorbeeld professor Europese Studies Hendrik Vos haalt elke dag die tijd, en als het moet achterstevoren. Het geleverde vermogen van 3 watt per kilo tijdens de studie is precies de helft van wat een goeie prof haalt. Terecht stelt de studie dat het een open vraag is of de bevindingen van deze studie ook gelden voor de top.

Voor deze proef misschien wel, maar wellicht niet voor pakweg de Tour. Het is al langer bekend dat epo vooral goed werkt in de recuperatie tijdens meerdaagse inspanningen en dat heeft deze studie niet kunnen/mogen onderzoeken. Die beperking geeft het artikel ook trouwens netjes aan en daarom is het fundamenteel oneerlijk en/of dom van de media om dat er niet bij te vermelden.

Epo werkt minder spectaculair dan men denkt, maar het effect van de werking neemt toe met de lengte van de inspanning. Stel dat epo je 2 procent (erg conservatieve schatting) beter laat recupereren en dat je elke dag maar 5 procent minder wordt in plaats van (zonder epo) 7 procent. Na tien dagen is de epogebruiker 11 procent beter dan de niet-epogebruiker. Daarmee word je in de vernieling gereden en dan vergeten we nog gemakshalve het desastreuze effect op het lichaam van de minder gerecupereerde als die achter eporenners moet aanrijden. De belangrijkste zin van de hele studie staat ergens middenin: “Jammer dat we door de WADA-bepalingen deze test niet met echte profs kunnen doen.”