Merci Merckx
Zijn trektocht langs de slagvelden van Eddy Merckx vond Karl Vannieuwkerke zo uitzonderlijk dat hij maar één wens had: dat de serie in de scholen zou worden vertoond. Omdat we als Belgen zouden beseffen hoe groot Eddy Merckx was.
We zijn halfweg en ik ben, in tegenstelling tot de tv-recensenten van de kranten die het unaniem zeer goed vonden, niet overtuigd. Dat Merckx een grote was, de grootste Belgische sportman ooit, mag inmiddels bekend zijn. Om dat nog eens elke aflevering te laten herhalen door bewonderaars en tegenstanders uit die tijd is overdaad. Idem voor het opvoeren als geloofwaardige bron van die ene dinosaurus-journalist die in de perszaal van de Tour nog op een schrijfmachine tikt. De onderzoeksjournalistiek beperkte zich tot nog toe tot het opsnorren van de podium-miss van 1969. Mét handtekening van Merckx.
Filmisch en qua scenario steekt het goed in mekaar, het decor is prachtig en de regisseur weet het mooi in scène te zetten, maar inhoudelijk worden rare keuzes gemaakt. Zoals in de eerste aflevering, toen de overgang van Parijs-Roubaix naar Luik-Bastenaken- Luik verliep via Frank Vandenbroucke. Het waren twee coureurs, maar ze hebben verder weinig gemeen.
Het opzet van Merci Merckx is niet nieuw, en dat hoeft ook niet: het is een trektocht zoals Ten oorlog meets een road trip à la Michael Palin. Onderweg laat Vannieuwkerke op de slagvelden geen kruisjes achter, maar kleine Merckx’jes. Net als Palin is hij een beetje vaak in beeld. Zo vaak, dat als kindjes van een lagere school de serie te zien krijgen, ze ongetwijfeld zullen denken dat Karl Vannieuwkerke de ster is/was. Niet die jonge god van die zwart-witbeelden of die opa die daar op de baan van Vincennes fietst, maar wel die guitige man die met rare helm en bril op een Vespa rijdt, die de Tre Cime naar boven wandelt of die door de Pyreneeën cruist met een 2CV.
Ik heb Karl hoog zitten als sportkenner met een brede interesse. Als host in een talkshow is hij ad rem, zelf een beetje veel aan het woord maar altijd goede voorzetten gevend. Ik weet ook dat hij die serie heeft gedraaid in een periode dat hij niet alleen ziek was, maar vooral niet wist of hij zou genezen. Alle begrip, en daarom hield ik mij in, maar de geschiedvervalsing in de laatste aflevering vond ik erover.
Het ging toen over Savona 1969 en Merckx’ eerste positieve plas, op amfetamines. “Ik heb geen enkele Italiaan gevonden die gelooft dat Merckx echt schuldig was”, besloot Vannieuwkerke, daarmee de indruk wekkend dat hij op onderzoek was uitgetrokken. Hij had het bewuste hotel gefilmd en wat antieke Italianen aan het woord gelaten en daarmee moesten we het stellen. Zo, had Karl hiermee dat nationale drama voor eens en voor altijd opgelost? Jawel, maar hij had de uitkomst niet juist.
De aflevering begon met de officiële mededeling dat Merckx positief was bevonden bij een urinecontrole en niet meer mocht starten. Waarna een uittreksel volgde uit het befaamde op-de-rand-van-het-bed-van-de-huilende-Eddy-interview van Jan Wauters.
Wauters vraagt: “En dat (positief op amfetamines, HVDW) na een vlakke etappe waarin niets te verliezen of te winnen was?”
Antwoord van Merckx: “Ja, was het (de positieve plas, HVDW) nu nog na een tijdrit geweest of zo, dan had ik het kunnen geloven.”
Say no more, zeker? Altijd al is de foute conclusie getrokken dat Merckx in Savona uit de wedstrijd is gezet omdat hij in Savona positief is bevonden. In de pre- historie van de dopinganalyses kreeg men de resultaten pas een dag of enkele dagen later. De rit naar Savona was 1 juni. Twee dagen voor de rit naar Savona was er… een tijdrit, gewonnen door Merckx.
Ik weet het, Merci Merckx is geen docu op Canvas maar amusement op Eén, en dan moet het niet te moeilijk zijn. Maar mag een hagiografie ook nog een beetje juist zijn? En mogen we van een journalist een minimum aan journalistieke correctheid vragen?
Het spijt mij Karl, maar voor de scholen is Merci Merckx alvast geen geschikt materiaal, tenzij misschien in de godsdienstles bij de andere fabeltjes. Wel op de universiteit, in de cursus historische kritiek, om te tonen hoe het niet moet.
Hans Vandeweghe 