Het mythische strand van Copacabana is dé plek in Rio waar de Olympische Spelen worden beleefd à la Brasil: een mix van samba, joie de vivre en agressie. Vandaag is het sportief carnaval met eerst het triatlon en vannacht de finales van het beachvolleybal.

Woensdagochtend, Copacabana. Ik verblijf aan het begin, tegen Leme aan, het meest gemengde deel van Copa, zoals de locals mijn buurt noemen. Hier wonen superrijken met daklozen slapend aan de voordeur, en daar kijken ze al lang niet meer van op. Waar ze wel van opkeken gisterenochtend zijn de borden met verkeersinstructies die ’s nachts zijn verschenen en aanduiden dat het met ingang van vandaag niks minder dan een hel wordt op en rond hun geliefde dijk en wijk.

Bij de padaria sta ik met mijn broodjes aan de kassa als een keurige mijnheer met aktetas mij aanschiet. Gelukkig in prima Engels.

“U bent hier vast voor de Olympics. Wat is hier aan de hand morgen (vandaag dus, HVDW)? Weer een wielerwedstrijd, ik dacht dat we die hadden gehad?”

“Triatlon, senhor”, antwoord ik. “Zwemmen, fietsen, lopen, twee uur lang tussen Posto 3 en 5. En zaterdag nog eens, maar dan voor de vrouwen. En fietsen doen ze richting Lagoa en terug.” A loop to Lagoa? De man kijkt mij verschrikt aan en daar heeft hij alle reden toe, want zelfs een toerist als ik weet dat als de assen Nossa Senhora en Barata Ribeiro twee uur lang zullen worden afgesloten, dit niks minder betekent dan een totale lock down. Dit wórdt echt de hel.

Het zal kiezen worden voor de Belgen tussen taekwondo en triatlon ’s namiddags Belgische tijd en in de avond tussen taekwondo en hockey, maar probeert u toch maar dat triatlon te kijken want dan krijgt u wat van dat Rio-gevoel in uw huiskamer. Er zal wel een Engelsman winnen, maar de ster van de dag wordt Copacabana; ooit een mythisch strand voor de Amerikaanse riches van de wereld, maar ondertussen een redelijk uitgewoonde buurt die dringend aan opwaardering toe is.

Zwemmen doen de triatleten straks in het oceaanwater. Het heeft al een paar dagen niet geregend en de openwaterzwemmers hebben hun 10 kilometer maandag en dinsdag overleefd, dus dat zit wel snor voor die 1.500 meter. Enig voorbehoud wordt gemaakt voor de golven. Die waren dit weekend zo fel en de stroming was zo sterk dat het hele startponton was weggeslagen en op het strand spoelde. De zwemmers van het open water moesten daarop via het strand naar een startkoord zwemmen, terwijl ze normaal gewend zijn te duiken vanaf dat ponton. Ook de triatleten zijn dat gewend, maar voorlopig wordt het voor hen plan C: een Le Mans-start vanaf het strand, lopen zo ver dat kan en dan beginnen zwemmen.

Vervolgens rijden ze acht ronden van vijf kilometer, waarbij ze twee hellingen moeten verteren voor in totaal 155 meter hoogteverschil per ronde. Het steilste percentage is 23 procent, pittig dus. Daarna wordt gelopen op de boulevard, de Avenida Atlántico: vier rondjes van 2,5 kilometer. Belgen zijn niet kansloos, maar kijkt u vooral.

Ontvoerders

Copacabana is deze week de place to be geworden van deze Olympische Spelen, en al helemaal nadat de Amerikaanse zwemmer Ryan Lochte en zijn vriendjes zijn beroofd nadat ze uit een luxe-hoerenkast kwamen in Rio Centro. Copa is wél safe, is het ordewoord onder de atleten die inmiddels massaal naar de bruisende promenade zijn afgezakt. Kan ook moeilijk anders met de helft van het leger dat is uitgerukt, met helikopters in de lucht en af en toe een oorlogsbodem voor het strand.

Tot het einde van de 19de eeuw een afgesloten strand waar geen verkeer vanuit de stad naartoe kon. Later kwam een eerste tunnel en een tram en nog later (in 1923) werd het Copacabana-hotel gebouwd dat ongetwijfeld in de aerials van het triatlon zal zitten, net als in die van het openwaterzwemmen en het beachvolleybal.

Het schelpvormig strand van ruim vijf kilometer is vandaag één grote kosmos van bewegers en sedentairen. ’s Ochtends in alle vroegte bieden de personal trainers met hun meegebrachte spullen een training aan voor 2,5 euro per beurt, weliswaar op een tienbeurtenkaart. Wie liever alleen traint, heeft om de kilometer aluminiumconstructies om zich op te pijnigen. Om negen uur beginnende voetvolleybalspelers aan hun onwaarschijnlijk spel waarbij ze met twee tegen twee op een volleybalnet en volleybalveld elkaar afmaken. Beachbal, volleybal, gewoon voetbal of balletje hoog houden, alles wat Brazilianen leuk vinden, wordt gespeeld. Balletje hoog in een cirkel of met twee is het favoriete spel van de favelado’s, de inwoners van de nabijgelegen favela’s Cantagalo, Tabajaras, Babilônia of Chapéu Mangueira.

Die laatste twee liggen in de heuvel achter Leme en ook deze olympische hoogdag zal daar beginnen. Sinds vrijdag 5 augustus, de dag van de openingsceremonie, serveert het hotel Windsor Atlántico op de hoek van de dijkboulevard en de weg naar Botafogo het ontbijt op de executive floor extra vroeg. Daar verblijft de hele equipe van NBC’s Today, want helemaal aan het uiterste puntje van Leme zendt NBC elke ochtend de ochtendshow uit. Matt Lauer and Hoda Kotb zijn de hosts. Elke ochtend worden zij in een geblindeerde 4×4 onder politiebewaking 500 meter verder naar Posto 1 gebracht, waar hun tijdelijke studio hoog boven het strand is opgebouwd.

Matt Lauer is aan zijn elfde Olympische Spelen toe. Elke ochtend verbaast hij zich erover hoe mooi de setting is. “We hebben al van heel wat mooie plekken op de aarde uitgezonden, maar this beats it all. En we zitten niet eens in het olympisch epicentrum. Die security? Ach ja, het zou hier niet veilig zijn, maar ’s avonds wandel ik hier evengoed op de dijk of ga ik een stukje joggen. Met een pet en zonder credentials is hier niemand die mij herkent. Her en der een Amerikaan misschien, maar toch niet de lui die ons eventueel zouden willen kidnappen.”

Wel feesten, niet sportief

Als het triatlon afgelopen is, zullen de assen Avenida Nossa Senhora Copacabana en Rua Barata Ribeiro snel weer worden opengesteld voor het verkeer. Dit is de derde van vier speciale feestdagen die de staat Rio de Janeiro voor de ambtenaren heeft afgekondigd in de hoop dat ze thuisblijven. Dat is ijdele hoop, want een dag niet aan het strand is een dag niet geleefd. Dus zullen ze na 13 uur plaatselijke tijd massaal met hun strandstoeltjes richting praia trekken.

Bij warme dagen is het extra druk en drummen voor een goed plaatsje. Dat komt omdat ongeveer één kilometer van het strand is ingenomen door het beachvolleybal met zijn aanpalende tijdelijke bouwsels en ook op het strand ter hoogte van de NBC-studio de stoeltjesverkoop tijdelijk verboden is, waardoor ook de rondtrekkende verkopers van drank en eten minder vaak langskomen.

Een Carioca hangt een hele dag in ongemakkelijke stoeltjes – meegebracht of gehuurd – en eet en drinkt op het strand om het uur. Afhankelijk van de temperatuur en hoe ver het namiddagse koudefront oprukt, zullen de Carioca’s blijven tot vier, dan wel vijf uur. Vanaf halfzes gaat het schemeren en een keer de zon weg, is de lol eraf. Alleen de sportievelingen blijven dan nog op het strand. Tegelijk is de drukte toegenomen ter hoogte van het beachvolleybalstadion, om 19 uur Rio-tijd zullen de poorten daar opengaan. Drie uur later wordt om het brons gespeeld en om middernacht om goud.

Die rare aanvangsuren werden internationaal verkocht als een service aan de Carioca’s die het gewend zijn om naar late sport te gaan. Maar laat in Rio betekent 22 uur en niet middernacht, wat wel heel erg laat is en wat de dijkbewoners tot een uur of twee uit hun slaap houdt. Alles heeft ook hier te maken met de eis van het Amerikaanse NBC om in primetime te kunnen uitzenden. Jammer genoeg komt slechts één van de acht teams die om de medailles spelen uit de VS. Een vraag van de finalisten om te vervroegen werd al afgewezen, uit vrees voor ontevreden tickethouders.

Beachvolleybal is samen met zwemmen de enige venue waar altijd voldoende volk zit om niet op te vallen dat het met de publieke belangstelling ferm tegenvalt. Eergisteren, voor de halve finales bij de vrouwen werd rond 23 uur nog 600 dollar (533 euro) gevraagd voor een ticket voor de wedstrijd tussen de Brazilianen en de VS.

Zowel bij de vrouwen afgelopen nacht als bij de mannen vannacht staat telkens een Braziliaans duo in de finale. Dat is een opsteker voor het thuisland, dat tot op vandaag matig presteert en in de teamsporten ook nog niet kon overtuigen. Dat is tegelijk geen goed nieuws voor de tegenstanders die uit Italië (Nicolai-Lupo bij de mannen) en uit Duitsland (Ludwig-Walkenhorst bij de vrouwen) komen.

Van bij het eerste fluitsignaal zullen ze worden uitgefloten en weggehoond. Elke misser zal op gejuich worden onthaald en elke vreugdeuiting van hun kant zal op boegeroep kunnen rekenen. Het is een van de inmiddels vele tegenvallers van deze Olympische Spelen: Brazilianen zijn geen sportief volk en in het beachvolleybal houden ze er dezelfde destructieve mores op na die wij alleen kennen vanuit het voetbal.

En daarna, wie ook heeft gewonnen, is dat allemaal weer vergeten en zal op Copacabana worden gefeest. De T-shirtverkopers zullen na middernacht weer hun namaak uithalen. De beachbarretjes zullen bij elke rekening proberen twintig reais extra te smokkelen. De mokkels van de bar Mab’s aan de overkant zullen actiever op zoek gaan naar hun cliënteel om mee te tornen naar de Hotel Lido’s en collega’s die groezelige kamers verhuren voor één uur. Aan de nachtclub Barbarella zullen lang na middernacht de vrouwen die binnen zaten te wachten op de buitenlanders die voor hun sport weinig interesse tonen, zelf de straat op trekken in de hoop hun omzet wat te verhogen. Uw dienaar zal, verstandig als hij is, de Avenida Princessa Isabel aflopen en dan het hoekje om. De enige verleiding is dan een laat vruchtensapje, vitaminas genaamd.