De Mentale Spelen

Een kwarteeuw geleden maakte ik kennis met een groot kampioen. Aan het eind van zijn carrière gekomen, vroeg ik hem een keer wat nu de rotste momenten waren als topsporter. Vandaag zou ik vragen: “Heb jij ooit last gehad van mentale issues en ben je daarna in therapie gegaan?” Maar toen wisten we niet dat die bestonden – issues én therapeuten.

Hij antwoordde: “Aan het eind van de zomer, toen ik merkte dat de vakantie en de zomer voor het gezin pas goed waren geweest als ik goed had gepresteerd. Als dat niet zo was, en er waren wel wat zomers dat ik het liet schieten, had het gezin geen goede zomer gehad. Dat vond ik vervelend.”

Die druk vond hij ‘vervelend’, maar ook niet meer dan dat. Hij gooide er nog achteraan dat kunnen omgaan met die druk precies het verschil maakt tussen seriële winnaars en occasionele winnaars. Zonder druk kwam in zijn geval van presteren niks in huis, was zijn conclusie.

Ik vraag mij al de hele Olympische Spelen af of ik jarenlang onder een steen heb gezeten. Omdat het mij nu pas opvalt dat zoveel wordt gehuild, zowel bij verlies (“wat ben ik ongelukkig”) als bij winst (“wat ben ik gelukkig” of “wat ben ik ongelukkig geweest” of gewoon “wat is de druk groot”).

U weet wel waar ik naartoe wil: ik heb het een heel klein beetje gehad met die tranen op het podium, ernaast en in de mixed zone. In het verlengde daarvan heb ik het ook gehad met die naar mijn bescheiden mening overdreven aandacht voor de mentale druk. Ik denk dat trouwens dingen die niet bij elkaar horen op één hoop worden gegooid.

Ik wil het in dat verband nog één keer hebben over Simone Biles, van wie ik vernam dat ze in de turnhal en in het olympisch dorp juist als een lachebekje door het leven ging. Alleen turnen lukte niet te best, want ze had last van ‘twisties’. Uit de uitleg van technici begreep ik dat twisties bestaan, dat ze een gevaar opleveren omdat de gymnast de ruimtelijke perceptie voor een deel kwijt is, maar ook dat twisties te maken hebben met een overload aan informatie. Je kunt dat een mentaal probleem noemen, maar ik hoorde dat ze in dit geval blokkeert door slechte coaching.

Vergelijk het met een tennisser die zoveel tips krijgt om aan zijn service te sleutelen dat hij geen bal meer over het net krijgt en onderhands moet serveren. De eerste die ik dat heb zien doen, was ene Michael Chang, een Amerikaanse Chinees die onder de druk bezweek op Roland Garros. Vreemd genoeg kraakte zijn tegenstander aan de overkant van het net daardoor nog meer, dat was Ivan Lendl.

Ook Nafi Thiam barstte na haar goud in huilen uit want het waren twee verschrikkelijke jaren geweest. Hoezo? Ze heeft twee zware dagen gehad, dat klopt. Je trainer moeten missen door een vals-positieve test, ik had die Japanners die mij zoiets hadden aangedaan vermoord. Die spanning die dan van je afvalt als het toch nog goed komt, alle begrip voor de emoties die dan vrijkomen.

Maar twee vreselijke jaren van ellende? Ik vond niks, behalve een bericht van begin februari van dit jaar. ‘Drama voor olympisch kampioene Nafi Thiam: ‘Mijn hart is gebroken… Waarom jij?” Ik dacht: jeetje, wat erg, dus toch… Ik las verder: Titus was dood. Bleek het om een hond te gaan.

Neen, praat mij niks aan, ik ben niet zo inslecht dat ik met mensen lach die hun huisdier hebben verloren. Maar, als megaster eerst de aanschaf van je huisdier, vervolgens het zindelijk maken, dan de spijtige dood en vervolgens je eigen verdriet uitgebreid op Instagram becommentariëren, waar is dat goed voor?

Zal ik de vraag meteen zelf beantwoorden? Dat is goed voor de eigen marketing. En zal ik daar meteen iets in het Frans achteraan gooien? On ne peut avoir le beurre et l’argent du beurre. In dit geval zorgen de sociale media voor een zorgvuldig opgebouwd imago (“kijk eens hoe sympa”) en zo voor l’argent. Maar dus ook voor immense druk. Dat gaat aan één stuk door: Twitter, Facebook, Instagram… Niet te weinig posten, ook niet te veel, maar toch een inkijkje geven in de privé.

Daarom mijn vrijblijvend advies aan alle topsporters: ik respecteer u en uw gezondheid. U mag huilen, u mag breken, ik zal mij verwijderen. Maar kom niet zeuren dat de druk die u zichzelf oplegt via de sociale media te veel wordt. Niemand verplicht u om al die randzaken erbij te nemen. Niemand verplicht u om uw privéleven te openbaren en al helemaal ik niet. Uw hond, ouders en familie interesseren mij niet, fotoshoots met u bekijk ik niet, ik doe niet aan Instagram en TikTok heb ik niet.

Het enige wat ik wil weten, is waarom u hebt gewonnen of waarom niet. En als dát voor te veel druk zorgt boven op al het andere, tja, het spijt mij zeer, ik zal het blijven vragen.