In het Brusselse justitiepaleis zijn de juridische afbraakwerken begonnen aan de Financial Fair Play. Dat is het paradepaardje van de Europese voetbalbond dat voetbal economisch ‘eerlijker’ moet maken.

Wat is er aan de hand?

Voor de rechtbank van eerste aanleg werd/wordt gisteren en vandaag de zaak behandeld tegen de Financial Fair Play, een vehikel dat het voetbal meer economisch en als gevolg daarvan ook meer competitief evenwicht moet opleveren. Volgens de klagers, het advocatenbureau van Jean-Louis Dupont namens spelersmakelaar Daniel Striani, is het een inbreuk op het vrij verkeer van goederen en kapitaal binnen de Europese Unie.

Dupont kent zijn weg in deze materie, want hij lag mee aan de basis van het veelbesproken arrest-Bosman. De Europese Commissie is nog niet gevat, maar dat is een kwestie van tijd. Uiteindelijk is het de bedoeling dat het Belgische rechtswezen in deze zaak een zogeheten prejudiciële vraag stelt aan het Europees Hof in Luxemburg, waarna de zaak terugkeert en de ultieme aanval wordt ingezet op de Financial Fair Play-bepalingen van de UEFA.

Als deze hele procedure verloopt zoals hierboven geschetst, volgen we exact het traject van dat arrest-Bosman. Die zaak diende tussen 1991 en 1995: ze luidde het einde in van de eigendomsrechten van clubs op spelers die einde contract waren en garandeerde meteen ook het vrij verkeer van EU-voetballers.

Wat is de Financial Pair Play?

De basisidee achter deze vinding van Europees voorzitter Platini, waar ooit wijlen Jean-Luc Dehaene het voorzitterschap over waarnam, is een evenwicht tussen de voetbalgerelateerde inkomsten en uitgaven: tegenover elke euro die een club uitgeeft aan een voetbalspeler zou ook een euro aan voetbalinkomsten moeten staan.

Wat zijn voetbalinkomsten? Ticketing, sponsoring en tv-rechten. Wat wordt niet aanvaard als voetbalinkomsten? Geld van een rijkaard die een club opkoopt en daar ineens veel geld in investeert in de hoop op snel sportief resultaat. De beste voorbeelden zijn Paris Saint-Germain en Manchester City, niet toevallig twee clubs die in handen vielen van rijke Arabieren. Hoge sponsoringcontracten als omweg zijn ook verboden.

Er is een overgangsperiode voorzien, waarin nog behoorlijk verlies mag worden gemaakt, maar recentelijk zijn toch de eerste straffen uitgesproken, gaande van geen Europees voetbal (Malaga in 2012) tot een verbod op transfers en boetes. In september vorig jaar raakte bekend dat Liverpool, Inter Milaan, AS Roma en AS Monaco zo’n onevenwichtige balans hadden neergelegd voor de periode 2011-13 dat ze hun geld dat ze dit seizoen verdienen in de Champions League misschien nooit zullen zien.

Hoe waarschijnlijk is de sloping van de financiële fair play?

Minder waarschijnlijk dan de transferreglementering van begin de jaren negentig, omdat de EU betrokken partij is, maar het is lang niet ondenkbaar dat dit een Bosman-bis wordt.

Ivo Belet (CD&V) volgt in het Europees Parlement de sportdossiers op de voet en duidt het probleem. “De Europese Commissie heeft verklaard op dezelfde golflengte te zitten als de UEFA met betrekking tot de FFP, maar dit gaat om een statement of understanding en als een Europese rechter dat te verregaand vindt, zou het wel eens kunnen dat we dit terug op onze tafel krijgen voor aanpassingen. Sport heeft in het Verdrag van Lissabon (2007) een uitzonderingspositie gekregen. Met reguleringen als de FFP tasten wij de grenzen af van het verdrag en zitten we ongetwijfeld in een grijze zone.”

Ook de home grown players-regel (een regel die bepaalt dat minstens acht spelers moeten zijn opgeleid in de club of binnen de nationale competitie) én het nakende verbod op third party ownership (waarbij een derde partij naast de speler en de club rechten bezit op de speler) zullen ooit worden getoetst aan het vrij verkeer van goederen, kapitalen en personen in de Europese Unie.

Hoe wenselijk is het buitenspel zetten van deze maatregel?

Beide partijen hebben argumenten die steek houden. Rijkaards die in een vlaag van machtswellust een club kopen en wild investeren, kunnen een broze voetbaleconomie ontwrichten. Als KV Oostende Europees zou spelen, zou Marc Coucke onderworpen zijn aan
de FFP en niet mogen doen wat hij de afgelopen twee jaar heeft gedaan: onevenredig veel geld (waar geen inkomsten van dezelfde orde tegenover staan) in de club pompen. Oostende is op eigen kracht wellicht economisch de minst leefbare van alle Vlaamse eersteklasseclubs. Couckes investeringen zijn niet van die orde dat ze het Belgisch voetbal ontwrichten aan de top, maar misschien wel onderaan.

In Frankrijk heeft Paris Saint-Germain zich met enorme bergen olie- en gasdollars in recordtempo een plaats onder de zon verworven, met dien verstande dat PSG een slapende reus was. Waarmee we bij het voornaamste punt van kritiek op de FFP zijn aanbeland. Zolang er geen sprake is van een streng gereguleerde competitie op basis van economische en geografische criteria (het Amerikaans model) leidt elke kleine regulering tot het afsluiten van een markt en een de facto status quo. In mensentaal: de clubs die zich in het verleden hebben verrijkt, ook niet zelden met zakgeld van rijke lui, vinden nu ineens dat het wel goed is geweest en sluiten nieuwe investeerders buiten om hun eigen uitzonderingspositie te vrijwaren.

Vertaal FFP naar onze supermarktsector en dat zou betekenen dat Carrefour, Delhaize en Colruyt kunnen besluiten dat er genoeg supermarkten zijn in een stad en dat een nieuwe Lidl-vestiging uit den boze is.

27-02-2015-UEFA op beklaagdenbank