Enkele maanden geleden had ik een e-mailadres op de kop kunnen tikken van Grigory Rodchenkov, de voormalige directeur van de Russische antidoping, maar daar antwoordde hij niet meer op. Jammer, want ik wist van één verdachte dode in zijn buurt – het blijken er nu al twee te zijn – en ik had het eerste rapport van het wereldantidopingagentschap WADA uit 2015 gelezen over de Russische dopingpraktijken tijdens de Olympische winterspelen in Sotsji.

Eén cryptische paragraaf had mijn aandacht getrokken. Ik citeer letterlijk:

“Dir. Rodchenkov bevestigt dat het lab in Moskou geplaagd werd door externe bemoeienissen bij de analyses. Dir. Rodchenkov verklaarde dat hij in een systeem moest werken dat hem verplichtte bepaalde dingen te doen. Dir. Rodchenkov wilde er niet op ingaan wat dat precies was.”

Je zou hebben verwacht dat het WADA daar tot op het bot zou zijn gegaan, maar neen. Case closed, zowaar. En Grigory, zoals de charmante man doorgaans wordt aangeduid, zat volgens mijn bron inmiddels al in de VS. Een maatregel uit voorzichtigheid omdat hij niet nogmaals dood wilde worden verklaard, zoals hem al eens verkeerdelijk was overkomen. Want, zo had hij gegrapt, een nieuw in memoriam was ongetwijfeld juist geweest.

Geheime dienst FSB

Grigory heeft een Amerikaanse documaker en The New York Times op bezoek gekregen en nu gaat hij voluit. Zoals dopingprofessor Peter Van Eenoo duidt (zie interview), zal hij ongetwijfeld wat extra piment bij zijn saus hebben gedaan, maar de feiten blijven hoogst onrustwekkend. Tot de essentie herleid gaat het hierom:

De rol van de FSB is in deze materie gekend. De rol van sommige overheden in nationale dopingzaken ook, maar dat zou geen beletsel moeten zijn voor een degelijke controle. Peter Van Eenoo, die daar aanwezig was, zag ook rare mannen die een kantoortje hadden en eigenlijk de hele dag niks deden, behalve een paar keer per dag confereren met Rodchenkov. Dat was ongetwijfeld de FSB.

Die cocktail, dat kan ook kloppen, want Rodchenkov is in 2011 in de problemen gekomen voor vermeende dopinghandel, samen met zijn zus. Hij werd op mysterieuze wijze gerehabiliteerd en is toen wellicht voor de kar van de FSB gespannen. Of die cocktail niet opspoorbaar zou zijn, daar kan serieus aan worden getwijfeld, want dan was het ook niet nodig geweest om de urinestalen te manipuleren.

Verzegelde stalen die open en dicht kunnen worden gedaan, is niks minder dan het armageddon van de dopingbestrijding. Zonder de zekerheid dat het staal van Pietje Rap ook van Pietje Rap is, staat alles op de helling. Elke positieve kan dan negatief worden of elke positieve kan komen klagen dat hij eigenlijk negatief was, want dat met zijn staal is geknoeid.

Kortom: veel wijst erop dat dit verhaal klopt en dat wordt ook onrechtstreeks bewezen door de opmerkelijke resultaten van de Russische atleten in Sotsji. Hun meest recente resultaat op het wereldtoneel was een derde plaats, na de VS en China op de Zomerspelen van Londen waar 82 medailles werden gewonnen. Dat was zwak, en ook op de Winterspelen werd doorgaans slecht gepresteerd. Behalve dan in het eigen Sotsji, waar de Sportvereniging Vadertje Rusland de eerste plaats wegkaapte met 33 medailles waarvan 13 keer goud. Vier jaar eerder in Vancouver haalden ze 15 medailles en 3 keer goud. Een thuisland heeft altijd thuisvoordeel, maar van 3 naar 13 gouden plakken is een hoogst verdachte stijging.

Urinestalen verwisselen

Na het roeien, gewichtheffen en atletiek is dit het zoveelste schandaal in de Russische topsport. Het zal de geplaagde Spelen van Rio niet vooruithelpen en geopolitiek zou het een extra breuklijn betekenen tussen de wereld van Poetin en de rest van de planeet, maar wordt het inmiddels geen tijd voor een lock-out van de Russen?

Natuurlijk zullen er nog Russen zijn die zuiver op de graat medailles willen en kunnen winnen, maar daar gaat het allang niet meer om. Rusland is al sinds het aantreden van Poetin als president geobsedeerd om de verloren status (132 medailles in Seoel als USSR) te herwinnen, maar slaagt daar niet in met puur sportieve middelen. Telkens weer, al sinds Salt Lake City 2002, worden in de aanloop naar of op de Spelen hele horden Russen betrapt op doping.

Volgens de WADA-statistieken is een op de drie overtredingen van het bloedpaspoort sinds 2010 – zolang bestaat het nog maar – voor rekening van Russen. In 2012 heeft ene mijnheer Popov, voormalig werptrainer van de Russische nationale ploeg, aan het WADA gemeld dat 67 atleten in ruil voor 30.000 roebel (zo’n 400 euro, volgens de huidige wisselkoers) hun urine hebben laten verwisselen door Rodchenkov. Discuswerpster Daria Pisjalnikova had ook betaald, maar was toch positief bij een hertest in Lausanne en was zo pissed dat ze daarop een kwaaie brief schreef naar het WADA.

Onkunde van het WADA

Wat is met die info gebeurd? Waarom is dat nooit onderzocht? Waarom heeft het WADA de aanbeveling van het Internationaal Olympisch Comité om de dopingstalen niet in Sotsji te laten onderzoeken nooit willen volgen?

Wat heeft dat WADA eigenlijk gedaan al die jaren, behalve dan klagen over te weinig geld en met de brulboei Dick Pound op kop wielrennen viseren? Wielrennen – en daarvoor is deze rubriek te klein, maar ik wil dat nog wel eens uitleggen – was een voorbeeldsport als het om dopingbestrijding ging.

Waarom kijken ze in die koepelbonden allemaal de andere kant op? Gisteren nog een persbericht van sportminister Muyters (N-VA) gekregen, vanuit Montreal zowaar, want hij zetelt in de WADA Foundation Board. In dat bericht stond een paragraafje over de klacht van voormalig UCI-baas Hein Verbruggen tegen het WADA en vooral Dick Pound. Die wordt door het WADA afgedaan als een persoonlijk vete tussen de twee heren, en dat kan kloppen, maar het is wel Pound die is begonnen. Inmiddels stelt Verbruggen wel de juiste vragen. WADA antwoordt met advocaten.

Waarom is het WADA nooit achter Rusland aangegaan? Misschien omdat ze 700.000 dollar (620.000 euro) hebben gekregen van de Russische overheid. Misschien uit onkunde. Misschien onwil en onkunde, maar vooral veel van dat laatste, want van Kenia hebben ze nooit geld gekregen en die laten ze ook al zeventien jaar met rust. Van de week werd weer eens bewezen dat de Kenianen gewoon geen zin hebben om die dopingcontroles voor eens en voor altijd goed te organiseren.

Die Spelen in Rio zijn nu al geen daverend succes en alle nieuws dat uit die richting komt, bevestigt dat. Misschien is dit het moment om grote schoonmaak te houden. Laten we beginnen met Rusland en Kenia de wacht aan te zeggen. En na de Spelen móét dat WADA op de schop.