Vandaag zal u horen vertellen over vroeger. Bijvoorbeeld dat het exact veertig jaar geleden was dat Bernard Thévenet de gele trui afnam van Eddy Merckx en zijn hegemonie doorbrak. Dat klopt niet, want de fameuze vijftiende etappe van Nice naar Pra Loup is gereden op zondag 13 juli 1975. Eergisteren was het veertig jaar geleden dat de 62ste Tour de France eindigde en nog wel voor het eerst op de Champs Elysées en voor het eerst en het laatst met Eddy Merckx op een podium maar niet op de eerste plek.

Ik was een Merckxist en Pra Loup is een van mijn jeugdtrauma’s. De zomer van 1975 was de zomer van drie maanden vakantie, de zomer dat ik naar de universiteit zou gaan. Wij campeerden en dus was een transistorradiootje live en L’Equipe ’s anderendaags het enige contact met de realiteit van de koers. Die middag was ik naar het strand afgedaald op wolkjes. De laatste flash uit ‘la route du Tour’ op RMC luidde: “Et oui, un homme seul en tête, le belge Eddy Merckx. Parti dans la descente de l’Allos il a relayé Thévenet. Merckx vient de commencer la montée vers Pra Loup et est en train de gagner son sixième Tour de France.” Verlossende woorden die nooit meer uit mijn geheugen zijn verdwenen.

Een uur later, na weeral eens een dijk van een volleybalwedstrijd in het mulle hete zand, kreeg ik de slechte tijding. Thévenet had op Pra Loup Merckx ingehaald en ter plaatse gelaten, wat de journalist van L’Equipe een dag later de weinig vleiende woorden ontlokte: “Hij reed nog met de snelheid van een facteur.” Ik verslond die krant en gooide ze weg. De Tour was voorbij. Geen radio meer, ook geen L’Equipe. 1975 was het jaar van de val: Phnom Penh viel voor de Rode Khmer, Saigon voor de communisten en Franco zou nog vallen, zoals in doodgaan. Onze nationale held Merckx viel ook in 1975 en om eerlijk te zijn: we hadden het moeten zien aankomen maar we waren collectief blind.

U zal dus vandaag ook lezen en horen dat Merckx op Pra Loup instortte omdat hij twee dagen eerder op de Puy de Dôme een zware slag in de lever had gekregen en daar nooit was van hersteld. Dat heeft Merckx zelf altijd beweerd en waarom hem tegenspreken? Misschien omdat het niet helemaal klopt.

Als de renners van vandaag mietjes zijn vergeleken met de renners van vroeger (dat zegt de generatie van Merckx) en de renners van vandaag met gebroken wervels, sleutelbeenderen en ribben etappes uitrijden, uit de bocht vliegen tegen elektriciteitspalen en weer opstaan, dan kan een slag in de lever (als het daar al was) onmogelijk dat verwoestend effect hebben gehad. Merckx was ook niet ko of zo, hij bleef gewoon in het zadel en verloor ritme en tijd.

Het nationaal trauma van Pra Loup 1975 illustreert hoe wij naar de geschiedenis van de koers kijken: door een gekleurde bril, fel vertekend, de ene keer vergroot, de andere keer verkleind, soms een oog afgedekt. We hadden een Engelstalig boek nodig (Eddy Merckx The Cannibal, van Daniel Friebe) om een juist perspectief te krijgen. 1974 was een rampzalig jaar maar hij won wel de Giro met miniem verschil op een 20-jarige (Baronchelli) en de Tour en het WK. Oké, misschien is rampzalig dan toch niet zo’n juiste omschrijving, maar de eerste barsten waren te zien en in de Tour van 1974 werd hij op elke klim gelost door Raymond Poulidor. Zijn overwicht was vooral nog mentaal.

In 1975 reed hij dan weer een uitstekend voorjaar: Milaan-Sanremo, Ronde van Vlaanderen en Luik-Bastenaken-Luik, maar toen was het op. Hij werd ziek, zijn luitenant Joseph Bruyère brak zijn heup en in de Dauphiné eindigde hij in de koninginnenrit op elf minuten van Thévenet. In de Tour pakte hij nog het geel, kreeg dan die slag en werd er na een rustdag ongenadig af gereden.

En nu wil u vast nog wel een verklaring voor die plotse teloorgang van onze grootste kampioen, maar die heb ik niet. Laten we het hier op houden: te veel, te vaak … gekoerst, aangevallen en nog wel wat andere dingen ook.

Pra Loup